Geride bırakmaya hazırlandığımız yılın haberlerini inceledik ve ele aldığımız konular arasında öne çıkanları belirledik. Bigumigu’da 2022’nin öne çıkan konularını derlemelerimizde görebilirsiniz. Bu derlemede, engelli bireylerin yaşamını kolaylaştıran yeniliklere yer vereceğiz.

Her insan potansiyel bir engelli adayı. Kırık çıkık, fazla kilolar, antrenman sırasında yaşanan sakatlıklar, trafik kazaları veya yaşlılık nedeniyle her insan geçici veya kalıcı engelli olabilir. Dolayısıyla engelleri aşmak adına yapılan her türlü yenilik, insanlık adına atılmış önemli birer adım. Bu konuda farkındalık arttıkça markalar da reklam kampanyalarında bu konuyu daha sık işlemeye başladı. Dev teknoloji şirketleri ise özellikle oyun dünyasında kapsayıcı tasarıma ağırlık vermeye başladı. En mutlu edici gelişmeler de bilim dünyasının keşifleri ve geliştirdiği prototipler. Özellikle dış iskelet geliştirmek için yapılan çalışmalar oldukça ümit verici. Şimdi hep birlikte bu yıl yaşanan gelişmelere yakından bakalım.

Hayata Alt Yazı Ekleyen Gözlükler

Artırılmış gerçeklik gözlüğü XRAI Glass, işitme kaybı yaşayan insanlar için sesli diyalogları anında metin olarak gösteriyor. Bir bakıma gerçek yaşamı, alt yazılı hale getiriyor. Bu yolla işitme güçlüğü çeken kişilerin sosyal yaşamını, iş yaşamını ve eğlence amaçlı aktivitelerini iyileştirmeyi hedefliyor. Gözlüğün fikir babası, XRAI Glass şirketinin CEO’su Dan Scarfe. 91 yaşındaki büyükbabasının Noel’de işitme bozukluğu nedeniyle ailenin sohbetini takip etmekte zorlandığına tanık olmuş. Euronews’e verdiği bir röportajda Scarfe, büyükbabasının sürekli alt yazılı diziler izlediğini ve bunu gerçek yaşama uygularsa nasıl olur diye düşündüğünü belirtmiş. Scarfe bu gözlük fikrini hayata geçirmek için AR gözlük üreticisi Nreal ile iş birliği yapmış.

PlayStation Kolunu Tek Elle Kullanmaya İmkan Veren Aparat

YouTuber Akaki Kuumeri, engelli kullanıcılar için PlayStation oyun kolunu tek elle kullanmaya imkan veren ve 3B yazıcıda basılabilen bir aparat tasarladı. İlk olarak Sony PlayStation 5 DualSense için bu eklentiyi geliştiren Akaki Kuumeri, gelen geri bildirimler sonrası PS5 satın alamamış olan kişiler için de Sony PS4 Dualshock 4’e özel bir uyarlama gerçekleştirdi. Eklenti iki elini aynı anda kullanamayan oyuncular için faydalı olacak bir tasarıma sahip. Oyun kumandasının sağ tarafında yer alan tüm girişleri 3B baskılı eklenti sayesinde sol tarafa taşıyan YouTuber bu konu hakkında sayfasında içerikler de paylaşıyor.

Reebok’tan Engellilere Özel Ayakkabı Koleksiyonu

Reebok, engelli bireylerden aldığı geri bildirimlerden yola çıkarak “Fit to Fit” isimli bir uyarlanabilir ayakkabı koleksiyonu hazırladı. Koleksiyon, Nanoflex Parafit TR ve Club MEMT Parafit isimli ayakkabılardan oluşuyor. Kısıtlı hareket kabiliyetine sahip kişilerin işini kolaylaştırmak için bu ayakkabılarda kopça, çıtçıt, toka ve düğme gibi zorlayıcı unsurlara yer verilmemiş. Koleksiyonun amacı, “Reebok’un ikonik tasarım mirasına sadık kalırken herkes için işlevsel ürünler sunmak”.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki Eserler Dokunulabilir Hale Geliyor

Sosyal girişim BONGO ART PROJECT, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde Türkiye’nin ilk “Görme Engelli Müze Eğitim ve Deneyim Alanı”nı kuruyor. Çiğdem Aslantaş tarafından başlatılan sosyal girişim BONGO ART PROJECT, süreç boyunca 8 kişilik bir ekip ve onlara mentörlük yapan 2 danışman ile hedeflerine ilerliyor. “Müzelerin erişilebilir olması” misyonuyla yola çıkan girişim, ilk pilot uygulamasının gönüllü olarak Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde gerçekleştiriyor.

Braille Düzeltme Aracı

Zhejiang Teknoloji Üniversitesi öğrencileri tarafından yaratılan ödüllü tasarım Finger-tape, Braille evrenine pratiklik katıyor. Finger-tape, basılı metinlerde kullanılan düzeltme şeritlerine benzer şekilde kullanılıyor. Doğru karakteri yanlış karakterin üzerine yerleştirip baskıdaki hatayı düzeltmeyi sağlıyor. Ayrıca metindeki fiziksel hasarı da giderebiliyor. Basit, sezgisel ve tamamen analog bir cihaz olarak tasarlanmış.

Düşünce Gücüyle Rengarenk Patlamalar Yaratmak

Sanatçı Jody Xiong’un Bloom isimli etkileşimli yerleştirmesi, engelli bireylerin düşünce gücüyle içi boya dolu balonları patlatmasına imkan tanıyor. Xiong bu projeyi, 4 Mart’ta Pekin’deki Bird’s Nest’te düzenlenen 2022 Pekin Paralimpik Kış Oyunlarının açılış töreni için hazırlamış. Boyalar balonlara doldurulduktan sonra her katılımcı fünyeleri tetiklemek için sinyal gönderen ve sonunda boyanın tuvalin her tarafına sıçramasına neden olan bir beyin dalgası yakalama cihazı takmış. Renkli kokteyl, filmi izleyen herkesi selamlamak için soyut bir ‘gülen yüz’ oluşturmuş. Sanatçı, “Bu deney, engellilerin ruhsal gücünün bir ifadesidir” açıklamasını yapmış.

Plastik Sandalyeden Tekerlekli Sandalyeye

Free Wheelchair Mission, gelişmekte olan ülkelerdeki tekerlekli sandalye ihtiyacına plastik sandalyeleri kullanarak çözüm sunuyor. Kâr amacı gütmeyen insani yardım kuruluşu Free Wheelchair Mission, gelişmekte olan ülkelerde dağıttığı uygun maliyetli ve dayanıklı tekerlekli sandalyelerle adını duyurdu. STK’nın ilk modeli olan GEN_1, beyaz plastik bir sandalyenin tekerlekli sandalyeye dönüştürülmüş hali. İleri seviyede bedensel engeli olmayan kullanıcılar için yaratılan GEN_1, basit ama devrim niteliğinde bir çözüm olarak uzun süre adından söz ettirdi. Şimdiye kadar 94 ülkede, 1,3 milyon tekerlekli sandalye ücretsiz olarak dağıttı.

Microsoft’un Özelleştirilebilir Kontrol Cihazları

Microsoft, hareket kısıtlılığı olan bireylerin teknolojiye erişimini kolaylaştırmak ve hızlandırmak için özelleştirilebilir kontrol cihazları tasarladı. Şirket, Microsoft Ability Summit’in bir parçası olarak Inclusive Tech Lab isimli yeni bir araştırma ekibini de duyurdu. Bu açıklamayla birlikte kullanıcıların erişilebilirlik ihtiyacına çözüm olacak modüler aksesuar parçaları da tanıttı.

Görme Engelliler için Çentikli Kart

Mastercard, görme engelliler için sunduğu çentikli kartlarını tasvirlerin ve sesli betimlemelerin ön planda olduğu kampanyasıyla duyurdu. Touch Card, kartların yan tarafında yer alan çentikler sayesinde kredi kartı, banka kartı ve ön ödemli kartların ayırt edilmesini kolaylaştırıyor. Kredi kartında yuvarlak, ön ödemeli kartlarda üçgen, banka kartlarında ise geniş bir kare çentik yer alıyor. Bu sayede görme bozukluğu ve görme engeli bulunan kişiler ödeme sırasında işlemlerini rahatlıkla yapabiliyor.

Tekerlekli Sandalye Kullananların Yürüyebilmesi İçin Dış İskelet

Wandercraft, tekerlekli sandalye kullanan insanların yürüyebilmesi için Atalante adında bir robotik dış iskelet geliştiriyor. Wandercraft, Aralık ayında dünyanın ilk kendi kendini dengeleyen bu dış iskeletini tasarlamak için 45 milyon ABD Doları fon toplamış. Kendi oğlu da bedensel engelli olan kurucu ortak Jean-Louis Constanza, Euronews’e yaptığı açıklamada; tekerlekli sandalyeyi bir handikap olarak görmediğini belirtmiş. “Bu bir özgürlük aracı ve dış iskelet de, yeniden yürümek isteyen insanların kullanabileceği başka bir araç.”. Mühendislerin ürünleri test etmeleri için destek veren Piette, sonunda “aslında unutmuş olduğu” dik bir duruşa geçebildiğini belirtmiş.

Görme Engellilerin Gözü Olacak 3B Baskı Gözlük

Münih Teknik Üniversitesi’ndeki bilim insanları, kameralı gözlük ve ona bağlı bileklik aracılığıyla görme engelli bireylere kılavuzluk edebilen yeni bir sistem tasarladı. 3B baskı gözlüğün içinde, stereoskopik görüntü yakalayabilen ve bu görüntüleri küçük bir bilgisayara aktaran bir çift kızılötesi kamera bulunuyor. Kamera sayesinde kullanıcının bulunduğu alanın bir haritası oluşturuluyor ve bu harita daha sonra dokunsal ped aracılığıyla hissedilen titreşimlere tercüme ediliyor. Daha basit anlatmak gerekirse, kullanıcı bu haritayı titreşimler aracılığıyla öğreniyor.

Görme Engellilerin Nesnelerle Etkileşimine Yardımcı Olan Uygulama

Serviceplan tarafından yaratılan Dot Go uygulaması, görme engelli kullanıcıların herhangi bir obje ile her türlü etkileşimi kurmasına imkan tanıyor. Platform, görme engellilerin nesneleri algılamasına yardımcı olmasının yanı sıra onlarla çeşitli şekillerde etkileşime geçmesi için de çözümler sunuyor. Örneğin kişi bir otobüs durağına geldiği zaman onun o noktadan nerelere gidebileceğini gösterirken ihtiyaç halinde hemen bilet almasına da yardımcı oluyor ya da önemli bir turistik mekanın önünden geçerken yapı hakkında bilgi verip fotoğraf çekip çekmek istemediğini soruyor ve kullanıcı onayladığı zaman otomatik olarak ortamın fotoğrafını çekiyor. Uygulama üzerinden bir sanat eseri tanımlanırsa Wikipedia üzerinden kullanıcıya eser hakkında bilgi sunuluyor.

Engelli Bireyleri ve Paralimpik Sporcuları Temsil Eden Kit

Kanada Paralimpik Komitesi tarafından sunulan Para Expansion Pack, engelli bireyleri temsil eden 11 özel minifigür ve Paralimpik sporcuları temsil eden 9 özel parça ile kapsayıcılığı vurguluyor. BBDO Canada iş birliğinde hazırlanan Para Expansion Pack, LEGO minifigürlerine kolaylıkla takılabilecek parçalardan oluşuyor. Her parça, mevcut setleri sorunsuz bir şekilde tamamlamak için kullanılabiliyor. Paralimpik sporu daha geniş bir kitleye tanıtmasının yanı sıra farklı meslekte çalışan figürler ve popüler bilim kurgu filmlerinden karakterlerle set çeşitlendiriliyor.

Görme Engelliler İçin Okuyabilen ve Yüzleri Tanıyabilen Akıllı Gözlük

Envision Glasses el yazısı metinler dahil her şeyi tarayıp sesli olarak okuyabiliyor; insan yüzlerini, nesneleri ve dış mekandaki sahneleri tanıyabiliyor. Google Glass’ın “Glass Enterprise Edition”ınında geliştirilen akıllı gözlükler, görüntülerden farklı türdeki bilgileri algılamak ve ardından bunları 60’tan fazla farklı dilde kullanıcılara anlatmak için yapay zekanın gücünden yararlanıyor. Gözlük, 8 MP kamerası ile kitap, mektup veya etiket gibi herhangi bir yüzeyden basılı, dijital ve el yazısı metinleri tarayabiliyor ve konuşmaya dönüştürebiliyor.

Görme Engellilerin Yardımcı Pilotu: Biped

3B kızılötesi kameraları yapay zeka algoritmalarıyla birleştiren Biped, uzamsal ses teknolojisiyle görme engellilerin rehberi oluyor. Kullanıcının omzuna oturtturulan yapay zeka destekli cihazın önünde yer alan 3B kızılötesi kamera 170 derecelik açıyıla görüntü alabiliyor. Yapay zeka tabanlı yazılım çevredeki sabit ya da haraketli nesneleri birkaç saniye öncesinden uzamsal sesler aracılığıyla kullanıcıya bildiriyor. Filtrelenmiş önemli nesneleri ya da kişileri ayrıca uyarıyor. Kablolu ya da kablolu ya da kablosuz bir kulaklık ile uzamsal sesler aracılığıyla sezgisel geri bildirimler veriyor.
Görsel: Jody Xiong