Geride bırakmaya hazırlandığımız yılın en çarpıcı haberlerini inceledik ve ele aldığımız konular arasında bazılarının öne çıktığını gördük. Bigumigu’da 2019’un öne çıkan konularını da tek tek derledik.
Plastik atık sorunu acil çözüm bekleyen bir ölüm kalım meselesi haline geldi. Pasifik Okyanusu’nun kuzeyinde neredeyse Fransa büyüklüğünde bir çöp dağı oluştu. Hatta kar amacı gütmeyen çevre kuruluşu The Plastic Oceans Foundation bu konuya dikkat çekmek için bu çöp dağını Trash Isles (Çöp Adaları) adlı bir ülke olarak dünyaya tanıtmak istemişti. Denizlerdeki ve okyanuslardaki kirliliğin yanı sıra içtiğimiz su bile mikroplastik parçacıklarla kirlenmiş durumda.
Bilim insanları, tasarımcılar ve aktivistler plastiğe karşı açılan savaşa destek vermek için sürekli yeni çözümler arıyor. En sık karşımıza çıkan yöntemlerden biri de plastik ambalajın yerine doğal plastiği koymak. Sebzelerden, kaktüs, yosun gibi doğada çözünebilen bu biyoplastik malzemelere her geçen gün yeni alternatifler ekleniyor. Tayland’daki ve Vietnam’daki süpermarketler, sebze ve meyve reyonlarında plastik ambalaj yerine muz yaprakları kullanmaya başlayarak biyoplastiği bile sistemden çıkarmayı başardı. Bu mücadele canla başla sürerken konuya duyarlı markalardan, sivil toplum örgütlerinden, belediyelerden, tasarımcılardan ve sanatçılardan da bu mücadeleye yoğun bir destek verildiğine şahit oluyoruz.
Bu derlememizde plastiğin yerine geçebilecek biyoplastik malzemelere, plastik kullanımını sıfırlayan yaratıcı ambalajlara; duyarlı markalardan, tasarımcılardan, sanatçılardan ve STK’lardan plastik atıklara dikkat çeken çarpıcı çalışmalara yer verdik.
Tayland’da ve Vietnam’da Plastik Ambalaj Yerine Muz Yaprakları
Tayland’ın Chiangmai şehrindeki Rimping isimli süpermarket, bir süre önce ambalaj olarak muz yaprakları kullanmaya başlayarak dikkatleri üzerine çekmiş, bu uygulama sosyal medyada viral olmuştu. Rimping’in bu örnek hareketi ve itibarının yükselmesi, Vietnam’daki süpermarketlerin gözünden kaçmadı. Zaten bu tip sürdürülebilir projeler, ne kadar kopyalanırlarsa o derece güçlü etki yapacağından kopyalanmaları olumlu karşılanıyor. Dolayısıyla Vietnam’daki süpermarket zincirleri de hızlı bir şekilde bu uygulamayı kendine adapte ederek plastik ambalaja veda etmekten çekinmedi.
Kaktüsten Elde Edilen ve Yutulması Sağlığa Zarar Vermeyen Doğal Plastik
Sandra Pascoe, bugün kullandığımız plastiklerin yerine koyabileceğimiz doğal bir plastik üretmek hedefiyle yola çıkmış ve bunu da başarmış. Biyoplastik yapmak için en yaygın ve yenilebilir kaktüs çeşidi olan nopal kaktüsünü – çok dikenli armut kaktüsü – seçmiş. Bir parantez açarak bu türün, Meksika mutfağında da önemli bir yeri olduğunu ve çok faydalı bir besin kaynağı olduğunu da belirtelim. Sandra Pascoe, biyoplastik malzemeyi nopal suyunun şekerlerinden (monosakaritler ve polisakaritler) elde etmiş. Kaktüs suyundaki şekerler, pektin ve organik asitler malzemeyi yoğun kıvamlı ve dirençli kılıyor. Özellikle akmazlık özelliği – viskozite veya ağdalık olarak da biliniyor – esnek ve aynı zamanda sağlam bir malzeme üretmeyi mümkün kılıyor.
Sebzelerden Yapılmış Yenilebilir Ambalaj
Bilim, tasarım ve girişimciliği harmanlayan MakeGrowLab, biyo-tasarım misyonuyla yola çıkan ve biyo-devrimi savunan bir tasarım stüdyosu. Ekip, sebzelerden ürettiği SCOBY adlı biyolojik malzemeyle, tek kullanımlık plastik sorununa sürdürülebilir bir çözüm sunuyor. Ürettikleri her bir ambalaj, tamamen yerel tarımsal atıklardan elde edilmiş. Dolayısıyla ambalajlar, % 100 kompostlanabilir özellikte. Tıpkı sıradan plastikler gibi esnek, sağlam ve suya dayanıklı bir malzeme. Üstelik çok çok önemli bir avantajı da var. Yiyecekleri taze tutan ve iki yıllık raf ömrüne sahip olmalarını sağlayan bir oksijen bariyeri oluşturuyor.
Plastik Yerine Sabundan Yapılmış Şampuan Şişesi
Mi Zhou, Central Saint Martins’te yüksek lisans programı Material Futures kapsamında proje üreten bir öğrenci. Soapack adlı projesinde banyo malzemelerinin ambalajlarını tek kullanımlık olmaktan çıkarıp, kullanılabilir ürünlere dönüştürmeyi hedeflemiş. Böylece losyon, sabun ve şampuan gibi ürünlerinden ambalaj tasarımlarında plastik tüpler yerine sabun kullanmaya karar vermiş. Zhou, konsept proje Soapack için sabun sanatçısı Yanhao Shi’ye ve sabun endüstrisinde bir uzman olan Luis Spitz’e danışmış.
Pornhub En Kirli Porno ile Sahilleri Atıklardan Kurtarma Peşinde
Hazırlayacakları içerikler için güzel mekanlar arayan Pornhub ekibi Karayipler Sahilleri’nde aşırı bir kirlilikle karşılaşıyor. Sahillerin bu denli kirlenmesine karşı bir önlem almak ve insanların dikkatini atıklara çekmek isteyen ekip, konuyu merkeze taşıyor ve bir proje başlatmaya karar veriyor. Böylece izlenen her video için çevre kuruluşu Ocean Polymers’e bağış yapılan proje doğuyor. Pornhub, Officier & Gentleman tarafından hazırlanan The Dirtiest Porn Ever (En Kirli Porno) isimli reklam filmiyle de kampanyasını duyuruyor.
Burger King’den Çocuk Menüsündeki Oyuncakları Eritme Kararı
İngiltere’nin Hampshire kentinden 9 yaşındaki Ella McEwan ve 7 yaşındaki kardeşi Caitlin McEwan’ın McDonald’s ve Burger King’e “Çevreyi düşünün. Çocuk menülerinizle birlikte plastik oyuncak vermeyin” çağrısı yaptı. Yazdıkları mektup ile change.org üzerinden kampanya başlatan iki kardeşe 500 binden fazla kişi destek verdi. Kampanyanın öncüleri olan iki kardeşe ilk olumlu yanıt Burger King’den geldi. Burger King Birleşik Krallık, artık plastik oyuncak dağıtmayacaklarını ve önceden dağıttıklarını da şubelerinde toplayıp dönüştüreceğini duyurdu.
Ulaşımda Plastik Para Birimi Dönemi
Roma şehri, Ricicli + Viaggi (geri dönüştür + seyahat et) girişimiyle geri dönüşümü teşvik etmeyi ve sokaklardaki çöplerin azaltılmasını hedefliyor. Roma sakinleri biriktirdikleri plastik şişeleri bir metro istasyonuna getiriyor, onları ezip gruplandıran bir makineye yerleştiriyor ve ulaşımda kullanabilecekleri dijital krediler kazanıyor. Makineler, şişe başına 5 sent veriyor. Dolayısıyla standart bir bilet fiyatı olan 1,50 euro’yu kazanmak için 30 şişeyi geri dönüşüme vermek gerekiyor. Bu çok fazla gibi görünebilir ama haber videolarında insanların kuyruğa girdiği görülüyor.
Modern Çağın Plastik Dolu Natürmort Tabloları
QUATRE CAPS, klasik sanatçıların natürmort tablolarını yeniden yorumladığı Not Longer Life adlı seri ile plastiğin aşırı tüketimine dikkat çekiyor. Klasik eserlere nazaran tablolarda çeşit çeşit formlarda karşımıza çıkan plastikler modern sanatın natürmort eserlerini oluşturuyor. Seri, tüketici toplumunun bilinçsiz yönelimini vurgulamayı hedefliyor.
Sadece Plastik Torbalar Kullanılarak Yapılan Ünlü Tablolar
Eduardo Srur tarafından hazırlanan bu eserlerin en büyük özelliği plastik malzemelerin doğada ne kadar uzun bir süre ayrışmadan kalabildiğini gösteriyor oluşu. Projede Leonardo da Vinci’nin “Mona Lisa” tablosu, Van Gogh’un “Yıldızlı Gece”si, Monet’nin “Nilüferler” serisi gibi kült eserler yer almış. Eserler São Paulo’nun en işlek yerlerinden biri olan Paulista Bulvarı’nda sergilenmiş.
Pet Şişenin Doğada Çözünme Sürecini Gösteren 450 Yıllık Canlı Yayın
Her yıl Mart ayının son Cumartesi günü, 20:30-21:30 saatleri arasında Dünya Saati (Earth Hour) hareketi, küresel katılımla gerçekleşiyor. Tüm dünyada aynı anda gerçekleştirilen Dünya Saati, bir saatliğine ışıklarını kapatan görkemli yapılar, köprüler, şirket binaları ve bireylerle, çevresel sorunlara gösterilen duyarlılığın bir ifadesi. WWF’nin pet şişe canlı yayını da bu yıl 30 Mart’taki Dünya Saati sırasında, Lizbon’un ana meydanında başlatıldı. Canlı yayın en az önümüzdeki 450 yıl boyunca devam edecek. Daha doğrusu plastik şişe yok oluncaya kadar. Çünkü süreç 450 yılı aşabilir de.
Bir Pipetin Doğada Geçirdiği Süre İçinde İnsanlığın Başardıkları
McCann Panamá tarafından Fundación MarViva için hazırlanan ilanlar, alışıldık “pipet zararlıdır ve pipet kullandığınız için kötü hissetmelisiniz” mesajının ötesine geçiyor. Dünyanın şu anda karşı karşıya olduğu kirlilik, plastik, ormansızlaşma gibi pek çok sorunun temel sorumlusunun bireyler olmadığı gerçeği ile yüzleşmek biraz zaman alabiliyor. Çünkü ürün son kullanıcıya ulaşmadan endüstriler, fabrikalar, dev holdingler gerçek kirliliği yaratıyor. Straw Timeline kampanyası plastiğin doğada geçirdiği süreyi geleceğe değil geçmişe bakarak ele alıyor.
Çöp Dolu Havuzda Dans
The Big Bang Fair, İngiltere’nin gençlere yönelik en büyük bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik fuarlarından biri. Fuar bu yıl Swimming In It projesiyle plastik atıklara ve bu atıkların su canlılarının yaşamı üzerindeki etkilerine dikkat çekmeyi hedeflemiş. Proje için çekilen videoda, çöplerle dolu bir havuzda gerçekleştiren artistik yüzme performansını izliyoruz. Yüzücüler zarif bir şekilde suda dans ederken ellerine ve ayaklarına sürekli plastikler takılıyor. Bu görünüm, deniz canlılarının plastik atıklara rağmen sürdürmeye çalıştığı yaşam mücadelesini temsil ediyor.
Kum Saatindeki Mikro Plastik Atıklar
Brodie Neill’in tasarladığı The Capsule adlı kum saati, okyanuslarlarda yaşanan mikro pilastik kirliliğine ve gezegenimizi kurtarmak zorunda olduğumuz sınırlı zamana dikkat çekiyor. Brodie Neill, kum saatinde kum yerine okyanuslardan sahile vuran mikroplastik atıkları kullanmış. Atıklar Neill’in büyüdüğü Tazmanya’daki plajlardan toplanmış. Tasarımcı bu atıkları, sahilleri temizlemek için özenle çalışan global bir STK ağı, çevre ajansları ve beach comber’larla (sahilde bulduklarını satarak geçinen kimse) iş birliği yaparak elde etmiş. Kum saati ile ilgili sipariş verecek kişiler, plastiğin toplanmasını istediği konumu da kendisi belirleyebilecek. Bu konum daha sonra kum saatindeki gümüş kapaklara kazınmış haritada işaretlenecek.
Londra’nın Sıfır Atık Projesi: Useless
Nice and Serious plastik içeren ürünlerin kullanımını azaltmak amacıyla alternatif dükkanların bulunduğu kitle kaynak modelini uygulayan bir site kurdu. Nice and Serious kurucu ortağı Tom Tapper öğle yemekleri sonrasında ortada kalan plastik kapların git gide arttığını fark etmiş. Sonrasında, gruptan birisi şampuan şişelerini yakınlardaki bir dükkanda yeniden doldurabildiğini fark etmişler. Grubun çoğunluğu bunun bir seçenek olduğunun bile farkında değilmiş. Bir site yaratma fikri de bu şekilde ortaya çıkmış.
Görsel: YouTube
