2024’e doğru geri sayım devam ederken yılın haberlerini inceledik ve 2023’te ele aldığımız konular arasında öne çıkanları, içerdikleri temalara göre derledik. Tüm derlemelerimize buradan erişebilirsiniz. Bu derlemede, bu yıl dünyanın veya ülkemizin erişimine açılan dijital arşivleri listeledik.

Dünyanın dört bir yanında sanat, kitap, fotoğraf, ukiyo-e, illüstrasyon gibi alanlarda çok sayıda koleksiyon yüksek çözünürlüklü olarak taranarak internete açılıyor. Hatta orman sesleri, eski teknoloji sesleri gibi ses arşivleri de hızla artıyor. Biz radarımıza takılan tüm bu dijital arşiv haberlerini Bigumigu’dan duyurmaya özen gösteriyoruz. Şimdi hep birlikte bu yıl tüm dünyaya açılan küresel arşivelere ve ülkemizde Türkçe olareak hizmete açılan

Google’dan Leonardo da Vinci’nin Defterlerine Özel Çevrim İçi Arşiv

Google Arts & Culture, ziyaretçilerin Leonardo da Vinci’nin çizimlerini çeşitli temalar ve hikayeler üzerinden görebildiği “Inside A Genius Mind” adlı bir çevrim içi deneyim yarattı. Arşiv, “bugüne kadar oluşturulmuş en büyük da Vinci arşivi” olarak tanıtılıyor. Aralarında Ulusal Sanat Galerisi, Britanya Kütüphanesi ve Veneranda Biblioteca Ambrosiana’nın da bulunduğu 28 farklı kurumun ve sekiz ülkenin iş birliğiyle oluşturulmuş.

Taş Plak Kayıtlarından Oluşan Dev Arşiv Ücretsiz Olarak İnternete Açıldı

Türkçe taş plak kayıtlarının da aralarında olduğu 400.000’i aşkın kayıt, Internet Archive platformu üzerinden ücretsiz olarak internete açıldı.  Koleksiyon, 1980’den 1960’a uzanan 78 RPM’lik 4000.000’den fazla dijitalleştirilmiş kayıt içeriyor. Dosyalara erişim, akış ve indirme ücretsiz. Koleksiyon müzik tutkunları, öğrenciler ve araştırmacılar için harika bir kaynak. Arşivde ses efektlerinden dans parçalarına, ünlü baladlara ve ev kayıtlarına kadar büyük bir çeşitlilik söz konusu.

20. Yüzyıl Başlarını Belgeleyen 70.000 Fotoğraf İnternete Açıldı

Albert Kahn’ın “Gezegen Arşivleri” koleksiyonundan, Türkiye’den görüntüler de içeren yaklaşık 70.000 renkli fotoğraf yüksek çözünürlüklü olarak tüm dünyanın erişimine açıldı. Fransız bir bankacı ve hayırsever Albert Kahn, büyük fotoğraf projesi Archives de la Planète’i (Gezegen Arşivleri) başlatan kişi olarak tanınıyor. 22 yıl süren bu proje, 72.000 renkli fotoğraf ve 183.000 metrelik bir film koleksiyonuyla sonuçlanmış. Kahn projeyi 1908 yılında dünya genelinde insanlığı fotoğraflamak amacıyla başlatmış ve projeyi gerçekleştirmek için 50 ülkeyi gezecek 12 profesyonel fotoğrafçı tutmuş. Proje 1931 yılına kadar devam etmiş. Fotoğrafçılar sadece insanların ve anıtların portrelerini çekmekle kalmamışlar, Türk Kurtuluş Savaşı gibi önemli tarihi olayları da belgelemişler.

Türkiye’nin Kültür Tarihini Belgeleyen Yüzlerce Film Erişime Açıldı

Kültür ve Turizm Bakanlığına ait tarihi arşiv görüntüleri restore edilerek “Film Mirasım” adı altında erişime açıldı. Film Mirasım; Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarından ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından günümüze kadar ulaşan bakanlık arşivlerinin dijitalleştirilmesiyle yaratılmış. Ana sayfada en çok dikkati çekenler Atatürk’le, İstanbul, Ankara ve İzmir’le ilgili videolar. Arşivde, Anıtkabir’in yapımından Kore Savaşı görüntülerine kadar herkesin ilgisini çekecek çok sayıda film yer alıyor.

Kentlerin Hafızası “Şehrin Panoları”nda

Şehrin Panoları, Türkiye’deki seramik ve mozaik panoları kapsayan çevrim içi bir arşiv projesi. Temelleri pandemi döneminde şekillenen proje, sanat tarihçileri Mustafa Ergül ve Nurtaç Buluç’un kişisel bir arşiv çalışması olarak doğmuş. İlk zamanlar İstanbul’da, özellikle apartmanların cephe ve girişlerinde bulunan panoları belgeleme çalışmalarına odaklanmışlar. Ardından araştırmalarınızı Ankara, İzmir ve diğer şehirlerimizi kapsayacak şekilde genişletmişler. Dijital arşiv ve envanterleme çalışmaları ile şehir belleğinin bir parçası olan panolara görünürlük kazandırmayı hedeflemişler.

Smithsonian 4 Milyondan Fazla Görüntüyü Ücretsiz Olarak Erişime Açtı

Smithsonian Enstitüsü; bünyesindeki 21 müzeden, 9 araştırma merkezinden ve kütüphaneden 4 milyonu aşkın görüntüyü ücretsiz olarak erişime ve kullanıma açtı. Çok sayıda müze ve araştırma kümesinden oluşan Smithsonian Enstitüsü, 2 yıl önce 3B taranmış nesneler dahil 2,8 milyon tarihi görseli internete açmıştı. Bu koleksiyon; enstitü bünyesindeki 21 müzeden, dokuz araştırma merkezinden ve kütüphaneden görüntü ve verileri ücretsiz olarak kullanma sunuyordu. Koleksiyon artık 4 milyonu aşkın parçayla ABD’nin ulusal kaynaklarına dayalı görüntüleri tüm dünyanın erişimine sunuyor.

Gezegenin Sorunlarını Belgeleyen Ücretsiz Video Kütüphanesi: Open Planet

Open Planet, doğa ve iklim sorunlarını belgeleyen 4.500 ücretsiz videodan oluşan ve giderek büyüyen bir kütüphane olarak herkesin kullanımına açıldı. Yönetmen Colin Butfield kütüphane hakkında şu açıklamaları yapmış: “Film yapımcıları olarak, hikayelerin güçlü değişim etkenleri olabileceğini biliyoruz ve gezegendeki acil duruma çözüm bulmak için eylem penceresi hızla kapanırken, ilgi çekici, özgün hikaye anlatımına hiç olmadığı kadar büyük bir ihtiyaç var. Open Planet, yalnızca iklim değişikliğinin ve doğa kaybının nedenlerini ve etkilerini sunmakla kalmayacak, aynı zamanda önemli sürdürülebilirlik hedeflerini ulaşılabilir tutmak için inovasyona yön verenlerin inanılmaz yaratıcılığını da sunacak.”

İnternetin İlk Yıllarını Arşivleyen Müze

Neal Agarwal, internetin erken dönemlerine dair mihenk taşlarını “Internet Artifacts” isimli bir çevrim içi müzede topladı. Internet Artifacts’te yolculuğun ilk basamağı, internetin öncüsü ARPANET’in 1977’de ağa bağlı 111 bilgisayar terminalini gösteren haritası ile başlıyor. Bu harita hakkında ayrıca şu bilgilere yer verilmiş: “ARPANET, araştırmacıların bilgi ve kaynakları paylaşmasına olanak sağlamak amacıyla ABD Savunma Bakanlığı tarafından oluşturuldu. Ağ başlangıçta üniversiteler ve araştırma kurumlarıyla sınırlıydı. 1983 yılına gelindiğinde ARPANET’in 4.000’den fazla bağlı bilgisayarı ve giderek artan sayıda e-posta kullanıcısı vardı. ARPANET tamamlama raporu, ‘bu proje tarafından harekete geçirilen teknik değişikliklerin tam etkisinin uzun yıllar boyunca anlaşılamayabileceği’ sonucuna varmıştır.”

2.000’den Fazla 3B Hayvan ve Bitki Modeli İnternete Açıldı

Kyushu Üniversitesi, biyo-fotogrametri tekniğini kullanarak 2.000’i aşkın 3B hayvan ve bitki modelinin bulunduğu herkese açık bir dijital arşiv oluşturdu. Kyushu Üniversitesi, Sürdürülebilir Bir Toplum için Karar Bilimi Lisansüstü Eğitim ve Araştırma Eğitimi Programı doçenti Yuichi Kano, MRI taraması ve CT gibi yöntemlerle canlılara ilişkin tüm hayati bilgilerin toplanamadığını; bu nedenle bir canlının yüksek kaliteli 3B görüntüsünü tarayabilmenin ve oluşturabilmenin bir yolu olarak biyo-fotogrametriyi geliştirdiklerini açıkladı.

Görsel: Film Mirasım