Müzik yapımcılığı sırasında birkaç farklı yöntem üretiminin seyrini değiştiriyor. Müzik üretimi sırasında bilindik yöntem notaları kullanarak bir beste yaratmak ve bunu enstrümanlarla icra etmek. Öte yanda ise sample tabanlı müzik yer alıyor. İngilizce kökenli olan sample kelimesi numune, örnek anlamına geliyor. Ancak bu müzik dışında, örneğin markette gördüğünüz ürünün tanıtım için hazırlanmış minyatür boyunu denerken kullanacağımız bir karşılık. Müziğin çarkları arasına yedirilmiş olan sample ise onlarca yıl önce yapılmış, özellikle de plak dükkanlarından veya eski arşivlerden bulunan, parçaların bir kısmının kesilerek bir enstrüman olarak yeniden kullanılması ilkesiyle ortaya çıkan bir kavram.
1960’ların sonuna doğru minimalist müzik, caz füzyon ve saykodelik rock altında ilk sinyallerini veren sample tabanlı müziği ilk kucaklayan türk Hip-Hop oldu. 1970’lerde iki turntable ve bir mixer kullanan DJ’lerin popülerleşmesiyle plaklar arasından kesitler alan, farklı parçaları birbiriyle buluşturan isimler de ortaya çıktı. Sample günümüzde hem eski parçalardan alınan kesitler hem de farklı coğrafyalarda farklı etkileşimlerle yaratılan seslerin kaydedilmesiyle yaratılıyor. Günümüze geldiğimiz zaman ise yüz binlerce sanatçı, eski parçalardan sample’lar alıyor ve onlara bir anlamda ikinci bahar yaşatıyor.
The Weeknd’in Often‘ında Nükhet Duru’nun Ben Sana Vurgunum‘unu duyduğumuzda, Gaslamp Killer’ın Nissim’inde Zafer Dilek’in Yekte’sini, Turk Mex’inde Edip Akbayram’ın Zalim Zalim’ini duyduğumuzda aslında tüm bu sample’ların günümüzde kendilerine yaşamak için yeni bir form bulduğuna şahit oluyoruz. Red Bull ve Kabus Kerim ikilisinin Nürnberg’den çıkıp Manisa’ya gittikleri Köklere Dönüş belgeseli de Kabus Kerim’in sample toplama hikayesini işliyor. Mass Appeal’ın Rhythm Roulette serisi ise her bölümde farklı müzisyenin rastgele plak dükkanından rastgele alınan plaklarla yapılan sample tabanlı besteleri konu alıyor.
Böylesine büyük bir havuza dönüşen sample tabanlı müzik kültürü için de hangi parçanın nereden alındığını bulmak ve bir veritabanı oluşturmak için 2008 yılında WhoSampled kurulmuş. 2 yıl önce de Complex bünyesine katılan WhoSampled, kullanıcıların yaptığı katılımlarla kitle kaynak yöntemiyle genişliyor. Ve bu gönüllü katılım sayesinde yaklaşık 150 bin sanatçı ve 435 bin parçayla devasa bir veritabanı sunuyor. Gerek müzik kültürünüzü genişletmek için gerekse, beğendiğiniz bir güncel parçayla geçmişte yolculuk yapmak için faydalı bir araç.
Sample tabanlı müzik üretirken telif haklarının gri bölgesinde dolaşmaya başlandığını ve bu konuda da özenli olunmasını gerektiğini not etmekte fayda var.
Görsel: WhoSampled
