Ülkemizde 28 Temmuz’dan bu yana son üç günde 21 ilde toplam 71 orman yangını meydana geldi. 30 Temmuz itibariyle bu yangınların 57’si kontrol altına alındı 14 bölgede ise yangınlar devam ediyor. Bu orman yangınlarının en büyüğü Antalya, Manavgat’ta olsa da Akdeniz ve Ege bölgesinin birçok ilinde yangınla mücadele ediyoruz. NASA’nın Fire Information for Resource Management System (FIRMS) departmanının güncel olarak aktardığı veriler üzerinden küresel ölçekte yangınların durumunu takip etmek mümkün. Haritadan da anlaşılacağı üzere sıcak hava dalgalarının da etkisiyle farklı bölgelerde çeşitli yangınlar mevcut.
Orman yangınları henüz başlamamışken alınacak tedbirler hayati önem taşıyor
İklim krizi gibi bir gerçeğin yanı sıra ormanlık arazilerin ve çalılıkların dönemsel olarak yangına karşı savunmasızlığı artıyor. İşin içine insan faktörü de girince orman yangınları kaçınılmaz bir şekilde hayatın bir parçası oluyor. Yaşanan son olaylarla birlikte yangından tamamen kurtulmanın bir seçenek olmadığını asıl önemli olanın yangın başlamadan önce alınacak önlemler ve yangının ilk anından itibaren organize bir şekilde yapılacak çalışmalar olduğunu gördük.
Yerel ve bölgesel olarak tahliye planları yapmak, kaçış rotaları oluşturmak, yangın başlar başlamaz haberdar olmak ve diğer insanları koordineli bir şekilde bilgilendirmek hem yangının büyümemesi hem de can kayıplarının önüne geçmek için kritik bir öneme sahip.
Çevresindeki olaylar duyarsız kalmayan doğa tutkunu bir genç: Ryan Honary
California’da yaşayan 14 yaşındaki Ryan Honary de yaşadığı bölgede de sık sık karşılaştığı orman yangınlarını düşünerek yangını büyümeden nasıl kontrol altına alabileceği üzerine kafa yoruyor ve kendi imkanlarıyla bir proje geliştiriyor. Ryan, 2018 yılında California’daki Camp Fire olarak adlandırılan büyük orman yangını sonrası yangınlara karşı neden daha iyi bir sistemin olmadığını düşünerek bu fikrin üzerine gidiyor. Bu yangının etkileri ve onun yaşadığı bölgede olması bir tarafa bundan sonra herhangi bir yerde çıkacak yangınlar için neler yapılabilir, gelecekteki felaketler nasıl önlenebilir düşüncesiyle yola çıkıyor.
Ryan, çevreye karşı oldukça duyarlı ve kendi jenerasyonun bu konu hakkında başarılı adımlar atacağına inanıyor. Kendini bir kaşif, kodlayıcı, teknisyen, çevreci ve gezgin olarak tanımlıyor. Yapay zekaya olan tutkusunu her fırsatta dile getiren genç girişimci, orman yangınlarını erkenden tespit etmeye yarayan projesiyle yangınla mücadelede teknolojiyi nasıl kullanabileceğimizi gösteriyor.
İki yıldan fazla süren bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkan SensoRy AI, doğal kaynakları tehdit eden tehlikeleri önlemek için yapay zekayı kullanan kablosuz ağ bağlantılı bir sensör sistemi. Sensörler, orman yangını riskinin yüksek olacağı bölgelere yerleştiriliyor. Bu sistem mini meteoroloji istasyonları ve yangın detektörlerinden oluşuyor. Mini meteoroloji istasyonu etrafında, birbirlerine iletişim kurabilecek kadar yakın olan sensör sistemleri yangınları tespit ediyor. Bu verileri mini meteoroloji istasyonuna ve ardından Javascript kullanarak uygulamaya iletiyor. Dedektörler 30-40 metre aralıklarla konumlandırılarak bu iletişim ağının oluşturulması sağlanıyor. Sistem kendi ağını kullanıyor dolayısıyla etrafında bir Wi-Fi sistemine gerek duymuyor. Üretim maliyetinin yüksek olmaması, ürünlerin her bölgede rahatlıkla temin edilebiliyor oluşu projenin erişilebilirliğini ve uygulanabilirliğini artırıyor.
Alev, ısı ve duman dedektörleri sisteme bilgi gönderiyor
Deneysel ve ultra düşük bütçeli bilgisayar olarak tanımlayabileceğimi Raspberry Pi kullanarak alev, ısı ve duman dedektörleri çalıştırılıyor. Bu ucuz ve küçük bilgisayarın enerjisi sistemin hemen yanına kurulan güneş panellerinden sağlanıyor. Alev, ısı ve duman dedektörleri yangın başladığı anda yine Ryan tarafından üretilen uygulama üzerinden bilgi verirken yangının hangi yöne büyüyeceğini tahmin etmek için yapay zeka ile desteklenen mini bir sistem oluşturuyor. Bu devre içinde yer alan makine öğrenme modellerini eğitmek için ise California’da çıkan yangınların verilerini Google Earth üzerinden çekiyor.
Ryan Honary, SensoRy AI projesi üzerinde çalışmaya ve yatırım almaya devam edecek
Orange County Bilim ve Mühendislik Fuarı’nda ikincilik ödülü kazanan proje, 2019 yılında, Ryan henüz daha 12 yaşındayken Innovation Student Challenge’da da büyük ödül kazanıyor ve Ryan 10 bin dolarlık ödülün sahibi oluyor. Teknolojinin ve yapay zekanın çevre sorunları çözmek için harika bir araç olabileceğine dikkat çeken Ryan, girişimi sayesinde orman yangınlarını büyük bir felakete dönüşmeden önce çok da yüksek paralar harcamadan kontrol altına alınabileceğini gösteriyor.
Ryan Honary, önümüzdeki yıl 8. sınıfa başlayacak. Babası ve uzmanlardan oluşan bir ekip ile erken yaşta başlattığı girişimi SensoRy AI üzerinde çalışmaya devam edecek. Girişimin ilgi görmesi her geçen gün farklı kurumlardan yatırım almasının da önünü açıyor. Ryan Honary’nin projesini detaylı olarak anlattığı videoya aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Görsel: Ryan Honary, SensoRy AI, Inhabitat, NASA
