İsrail’deki sokak tabelaları ülkenin 3 resmi diliyle yazılıyor: Arapça, İbranice ve İngilizce. Ancak pek çok İsrailli Arap alfabesini okuyamıyor, dolayısıyla bu da tabelanın o kısmını tamamen görmezden gelmelerine neden oluyor. Hayfa şehrinde yaşayan bir tasarımcı olan Liron Lavi Turkenich bunu fark ettiğinde aklına şık bir font tasarım fikri geliyor ve bu iki alfabeyi bir araya getiren “Ararvrit” doğuyor.
Turkenich’in 6 yıl önce üniversite bitirme projesi olarak başladığı Ararvrit, Arap ve İbrani alfabelerinin birleşimden oluşan melez bir font, deneysel bir yazı sistemi. Fontun ana fikri, birbirinden apayrı iki alfabeyi bir arada uyum içerisinde sunmak. Ararvrit, bu iki dili, ikisinin bileşiminden oluşan ve iki tarafın da okuyabileceği bir yazı karakterine dönüştürüyor. Kelimelerin üst kısmı Arap alfabesi, alt kısmı ise İbrani alfabesinden oluşuyor. Böylece isteyen kelimenin sadece üst kısmını, isteyen ise alt kısmını okuyabiliyor. Aynı kelimeyi iki farklı alfabeyle yeniden yazma gerekliliği de ortadan kalkıyor. Oldukça akıllıca bir çözüm.
Font tasarlanırken her harfin tanımlayıcı özellikleri korunmuş. Ancak, bazen buyum sağlanabilmesi için bazı harflerde ufak ödünler verilmiş. Yine de tasarımcı okunurluğu sağlamak ve orijinal yazıya sadık kalmak için büyük uğraş vermiş. Her kelimenin font ile yeniden yazılması için 10 saate varan bir çalışma gerekiyor. Yine bu nedenle Ararvrit, hala geliştirilme aşamasında bir proje, font olarak henüz kullanılamıyor, indirilemiyor. Turkenich, Ararvrit’in tasarımına, 6 yıl önce üniversite mezuniyet projesi kapsamında başlamış. Yine de özellikle de dil eğitimi sınıflarında örnek bir tipografi çalışması olarak gösterilmeye başlanmış bile.
Farklı Ama Bir Arada
Ararvirt; BBC’den New York Public Radio’ya dünya çapında pek çok önemli yayın organında haber olmuş bir font projesi. Çalışma o kadar ses getirmiş ki Turkenich Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin’e font hakkında bir sunum yapmaya davet edilmiş. Zira proje sadece basit bir font değil; iki farkı kültürü, iki çatışmalı grubu bir araya getirmeyi hedefleyen bir yanı var. İki farklı dini bir araya getiren “One Book Project” ile gördüğümüz gibi diyaloğa teşvik eden bir proje bu da.
İki farklı kimliğin çatışmadan uyum içerisinde bir arada bulunduğu Ararvrit’in mesajı çok net: “İsteyen istediği dili diğerini görmezden gelmeden okuyabilir. Diğer taraf her zaman var olsa da sen de istediğin gibi var olabilirsin.” Dolayısıyla font politik olarak güçlü bir mesaj ve ülke gerçeğine ilişkin okumalar içeriyor. Tam da bu nedenle, toplumda var olan kimlik çatışmaları ve milliyetçilik duyguları düşünüldüğünde, hele ki dilin bu kavramlarla olan güçlü ilintisi göz önüne alındığında, “bir arada”lık vurgusu yapan bu melez yazı karakterinin kamu alanlarındaki tabela yazılarının yerini alması uzun ve biraz da sancılı bir süreç. Ama elbette bir gün mümkün.
Görsel: Liron Lavi Turkenich – Facebook
