BITS Pilani Dubai Kampüsü öğrencileri Eshel Wasim ve Dharsan Srinivasan tarafından geliştirilen Project Rebirth, uçak kazalarında yolcuların hayatta kalma şansını artırmayı amaçlayan yenilikçi bir güvenlik sistemi sunuyor. Bu proje, 2025 yılı James Dyson Ödülü adayları arasında yer alıyor ve özellikle yapay zekâ destekli analizlerle çalışan, dış hava yastıkları kullanan çarpma azaltma teknolojisiyle dikkat çekiyor.
Sistem, uçakta bulunan sensörler ve yapay zekâ yazılımı aracılığıyla bir kazanın kaçınılmaz olduğunu önceden tespit edebiliyor. Eğer durum kritikse ve uçak 3.000 feetin altında uçuyorsa, sistem otomatik olarak devreye giriyor. Bu noktada, uçağın ön, alt ve arka bölümlerine yerleştirilmiş olan çok katmanlı ve yüksek hızlı şişebilen hava yastıkları aktive ediliyor. Hava yastıkları, yalnızca iki saniyeden kısa sürede açılarak, çarpma anında darbeyi emiyor ve hem uçakta bulunan yolcuların hem de uçağın zarar görmesini önemli ölçüde azaltıyor. Pilotlar isterlerse bu sistemi manuel olarak durdurma seçeneğine de sahip.
Yapay zekâ yazılımı bir kazanın kaçınılmaz olduğunu önceden tespit edebiliyor
Eğer kazadan önce motorlar hâlâ çalışıyorsa, sistem otomatik olarak ters itiş (reverse thrust) özelliğini devreye sokarak uçağın hızını düşürüyor. Motorların çalışmadığı durumlarda ise gaz iticiler (thrusters) aktive edilerek iniş sırasında uçağın dengesi korunuyor ve mümkün olan en düşük hızla yere teması sağlanıyor.
Project Rebirth yalnızca çarpma etkisini azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda kazadan sonra kurtarma ekiplerinin olay yerine daha hızlı ulaşabilmesini de hedefliyor. Bu nedenle sistemin bir parçası olarak, uçağın dış yüzeyi parlak turuncuya boyanıyor ve gövdeye kızılötesi işaretleyiciler, GPS cihazları ve yanıp sönen ışıklar entegre ediliyor. Böylece kazadan sonra uçağın enkazı uzaktan kolaylıkla fark edilebiliyor.
Proje; uçağın çarpma anındaki hızını azaltmak, darbeyi emmek ve kurtarma operasyonlarını hızlandırmak olmak üzere üç temel hedef üzerine kurulu. Tasarımcılar, bu sistemi geliştirirken uçaklarda ve askeri alanda kullanılan mevcut güvenlik çözümlerini incelemişler. Kevlar, TPU, Zylon gibi dayanıklı malzemelerin yanı sıra, akıllı sıvı teknolojilerinden de faydalanmışlar. Şu ana kadar, sensörler, karbondioksit tüpleri ve mikrodenetleyicilerle donatılmış küçük ölçekli bir prototip üretilmiş. Yapay zekâ yazılımı; uçuş sırasında hız, kuvvet ve titreşimdeki değişiklikleri okuyarak güvenlik sistemini adım adım devreye sokuyor.
Bilgisayar simülasyonlarıyla yapılan testlerde, sistemin çarpma etkisini %60’tan fazla azalttığı görülmüş. Ekip, şimdiden tasarım, veri ve test sonuçlarını derleyerek havacılık firmaları ve laboratuvarlarla iş birliği yapmayı; rüzgar tüneli testleri ve tam ölçekli çarpışma simülasyonları gerçekleştirmeyi planlıyor. Sistem, yalnızca yeni uçaklara değil, hâlihazırda kullanılan modellere de entegre edilebilecek şekilde tasarlanmış. Bu yönüyle havayolu şirketleri için uygulanabilir ve maliyet-etkin bir çözüm sunuyor.
Project Rebirth, uçak güvenliğini yeniden tanımlamayı ve uçak kazalarında hayatta kalma şansını yapay zekâ teknolojileriyle önemli ölçüde artırmayı vaat ediyor.
Görsel: Eshel Wasim, Dharsan Srinivasan
