Yeni coronavirüs, diğer adıyla COVID-19 küresel anlamda yaşama biçimimizi ve günlük alışkanlıklarımızı değiştiriyor. Dünya çapındaki vaka sayısını ve ülkelere göre dağılımını anlık olarak listeleyen siteler bulunurken bir taraftan yapılan test sayısını da göz önünde bulundurmakta fayda var. Ancak bu şekilde toplumun ne kadarına test yapıldı ve ne kadarında pozitif sonuç çıktı sonucunu görebiliyoruz. Çünkü test yapılmazsa toplumun ne kadarında görüldüğünü tam olarak bilmemiz de mümkün değil. Bu minvalde gün içerisinde pek çok farklı kaynaktan pek çok bilgiyle karşılaşıyoruz. Doğru bilgi edinme hakkı da bu gürültünün içinde zorlaşabiliyor.
Twitter, Facebook, WhatsApp ve hatta sadece en şık görsellerin paylaşıldığı Instagram bile COVID-19 hakkında içeriklerin paylaşıldığı ve yayıldığı bir mecraya dönüştü. Bu bilgi bombardımanı, salgın hakkında yanlış bilgiler içeren sahte haberlerin yayılması için uygun ortamı hazırlıyor. Sahte veya şüpheli bilgiler paniğe yol açarken duygu durumunuzda bozulmalara ve huzurunuzun kaçmasına sebep olabilir. Televizyondan sosyal medyaya, podcast’ten influencer’lara herkesin ana gündemi şu anda COVID-19. Birey ve tüzel kişilik fark etmeksizin herkes gördüğünü, duyduğunu ve bildiğini paylaşıyor. Bu akış içerisinde doğru bilgi alma pratiklerini birkaç kategoride listeledik.
Doğru bilgi için sosyal medyaya güvenmeyin
Listeye geçmeden önce küçük ve önemli bir hatırlatma; gördüğünüz, duyduğunuz, okuduğunuz bilginin doğruluğundan emin olmak için öncelikle bu bilgiyi başka kaynaklardan doğrulayın, WhatsApp üzerinden elden ele paylaşılmış içeriklere itibar etmeyin ve son olarak haberin kaynağı kimse onun sayfalarını inceleyin. Örneğin Sağlık Bakanı bir açıklama yapmışsa onun Twitter’ına, Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesine ve COVID-19 özel sayfasına bakın.
Sağlık Kurumları ve Örgütleri
COVID-19 süresince takip edilebilecek en güvenilir kaynaklar ve yetkili kişiler yerel ve küresel çapta bu alanda çalışan organizasyonlar. Duyuru, doğru bilgi edinme, detaylı araştırma yapmak için öncelikle bu kanallarda bilgi almayı tercih edin.
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ, WHO) ana sayfası
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ, WHO) COVID-19 özel sayfası
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ, WHO) COVID-19 Sık Sorulan Sorular
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC) COVID-19 özel sayfası
- T.C. Sağlık Bakanlığı ana sayfası
- T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 özel sayfası
- Türk Tabipleri Birliği COVID-19 özel sayfası
- Türk Tabipleri Birliği haber arşivi
Viroloji ve bulaşıcı hastalıklar alanında çalışan uzman doktorlar
Twitter üzerinden pek çok kişi pek çok şeyi doğru olduğuna inanıp paylaşsa da bilginin kimden geldiğine bakmakta fayda var. Viroloji, bulaşıcık hastalıklar gibi alanlarda uzmanlaşmış doktorlar konunun uzmanı oldukları en güvenilir kişiler.
Yanlış bilgiyi doğrulama kaynakları
Sahte ve yalan haberlerin cirit attığı post-truth çağında COVID-19 hakkında doğru bilgi kadar pek çok sahte bilgi bulunuyor. Örneğin COVID-19 virüsünün 4 gün boğazda kaldığı, sıcak duşun veya sarımsağın virüsü söktüğü söylentileri gibi.
- Teyit.org
- WHO Myth busters sayfası
- CDC Facts sayfası
- AFP Fact Check
- The International Fact-Checking Network üyesi diğer yayınlar
Çevrimiçi İstatistik Kaynakları
Salgının Dünya üzerindeki genel durumunu ve istatistiklerini öğrenmek için de kaynak gösteren ve doğrulanmış kaynakları tercih edin. Dünya Sağlık Örgütü’nün birinci elden yayınladığı panele ek olarak Worldometeres her yeni eklemeyi ve güncellemeyi sayfanın altında gün be gün kaynak vererek gerçekleştiriyor. Öte yandan kaç kişiye test yapıldığı ve bunun ne kadarının pozitif çıktığı gibi kapsamlı istatistiklere sahip olmadığımızda bu paneller anlamını yitirip sadece panik aşılayan bir hale bürünebiliyor.
Podcast
Haberleri ve ana akım yayınları takip etmek istemezseniz podcast formatında COVID-19’in dünyadaki durumunu, gelişmeleri ve ekonomik perspektiften analizlerini gerçekleştiren podcast’ler mevcut. Haber kanallarının tüm gün süren ve çoğunlukla aynı bilgileri tekrar ettiği yayınlardan uzaklaşıp 20 dakikada civarında gelişmeleri dinlemek isterseniz bu alternatifler de mevcut.
- BBC World Service – Global News Podcast
- The Guardian – Today in Focus
- NPR – Planet Money
- The Wall Street Journal – Minute Briefing
Görsel: Clay Banks, Claudio Schwarz
