2006 yılında kabul edilen 5553 sayılı tohumculuk kanunu ile kayıt altına alınmamış yerel tohumları satışı ülke genelinde yasaklandı. Küçük üreticiler ve tohumseverlerin kendi tohumlarını yetiştirmesi, doğanın zenginliğine katkıda bulunması da bu kararla kısıtlanmış oldu. Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği ve Adım Adım Oluşumu ise bu vakanın üzerin Tohum Takas Ağı projesini hayata geçirerek atalık tohumların neslinin tükenmemesi için çalışmalara başladı.

Herkese açık ve ücretsiz olan Tohum Takas Ağı, elinde atalık tohum bulunan ve bunları çoğaltmak isteyen kişilerin bir araya gelerek nesillerinin tükenmesini önlemeyi amaçlıyor. Tohum takasının yanı sıra atalık tohumların ekildiği coğrafya, toprak koşulları, yetiştirilirken dikkat edilmesi gereken noktalar gibi detaylarla en verimli üretimi yapmak için bilgi birikimi de sunuyor.

Büyük marketlerde ve üretim zincilerinde hiçbir şekilde yerel tohumların kullanılmaması ve küçük ölçekli üreticilerin kendilerine bu pazar içinde yer bulamaması nedeniyle yüzlerce çeşit tohum tehdit altında. Tohum Takas Ağı ile birlikte hem bu süreç içine dinamik ve yenileyici bir aktör yaratılması hem de atalık tohum çeşidinin korunması hatta artırılması amaçlanıyor.

Buğday Derneği 2006 yılındaki karar sonrasında yerel tohumları korumak adına bu gelişmeleri başardı:

• 2008-2009 yılında Türkiye’nin tarımsal biyoçeşitliliğinin korunması için tohum ağının kurulması projesinde 3 ayrı toplantıda 30 kişi/kurumlar birebir görüşmeler yapılarak ağın stratejik yapısının kurulması.
• 2011-2012 yıllarında: Kaybolmakta olan 42 ayrı cinsten 155 çeşit yerel tohumun kurtarılması ve 27 farklı çiftlikte ekilerek çoğaltılması.
• 2013 yılında: Yerel tohum envanterinin %150 çoğaltılması, takas ağına 17 adet yeni çiftliğin katılması.
• 2014 yılında: 26 adet çiftliğin 169 çeşit yerel tohumu takas ederek üretmelerinin sağlanması.

Görsel: Tony, Flickr