Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO), en basit tanımıyla hiyerarşik bir yönetime ihtiyaç duymadan bilgisayar kodları ve programlar tarafından yönetilen özerk topluluklara verilen isim. Kitle kaynaklı bir süreç olan DAO, yatırımcıların jetonları sayesinde söz hakları olmasına ve bu doğrultuda kararlar alıp hiçbir otoriteye bağlı kalmadan varlıklarını sürdürmesine imkan tanıyor. Oy çoğunluğuyla organizasyon içinde kararlar alınabiliyor. Bir nevi patronsuz şirket olarak tanımlayabileceğimiz bu organizasyonlar Web3 ve meteverse ile yeni bir yönetim biçiminin mümkün olabileceğini gösteriyor.
Geçtiğimiz günlerde Murat Pak’ın Censored başlıklı NFT koleksiyonunda WikiLeaks kurucusu Julian Assange’ın serbest bırakılmasını desteklemek için kurulan özerk organizasyon AssangeDAO ile bu özerk organizasyonlarının birine haberlerimiz içinde yer vermiştik. Merkezi olmayan bir başka özerk kuruluş FriesDAO ise fast food restoranlarını satın almak ve toplu olarak yönetmek için güçlerini birleştiriyor.
FriesDAO fast food bayiliği satın alma yolunda
Bill ‘Swo’ Lee ve Brett Beller tarafından kurulan FriesDAO’nun fikirleri geçtiğimiz yılın son günlerinde Discord üzerinden filizlendi. Birkaç gün içinde bin kişi Discord’a katıldı önce bir meme’e ardından gerçeğe dönüştü. Bu fikrin arkasında şu anda 5 bine yakın üye bulunuyor. Kuruculardan Lee, insanlar katılmaya başladıkça bu fikrin gerçeğe dönüşmesinin mümkün olduğunu gördüklerini söylüyor.
Fikrin çıkış noktası topluluk olarak gerçek dünyada bir fast food operasyonu yönetmek ve bu sistemi genişletmek. Hedefin 10 milyon dolardan daha az olduğu DAO mekanizmasında 5 milyon dolar barajı aşılmış durumda. Fon yaratan üyelere patates kızartması şeklinde bir tür sembolik jeton tanımlanırken katılımcılar sahip oldukları jeton sayısıyla orantılı olarak karar verme mekanizmasında yerini alıyor.
Fast food endüstrisine erişimi demokratikleştirmeyi amaçlayan FriesDAO, endüstiriye blok zinciri tabanlı yönetim getirerek erişimi demokratikleştirme hedefine ulaşmak istiyor. Bunun için Burger King, McDonald’s, Domino’s Pizza, Popeye’s gibi markaların bayiliklerini almayı hedefliyor. Token sahipleri restoranların gözetimi ve yönetimi konusunda söz sahibi olmasını yanı sıra bu şubelerde ücretsiz yemek gibi haklara da sahip olacak. Bu avantajların aksine restoranda herhangi bir mülkiyet hakları bulunmayacak.
Yönetimde herkes söz hakkında sahip
Blok zinciri tabanlı karar verme modeli geleneksel merkeziyetçi şirketlerin sahip olmadığı bir şeffaflık sunuyor. Bu sayede DAO tabanlı yönetim küçük ayrıntılar için endişelenmeye gerek kalmadan kararların uygulanabilirliğini sağlıyor. Karmaşık finans sürecinin olmaması yatırımın hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlıyor.
Restoran endüstrisinde 35 yılı aşkın deneyimi bulunan Domino’s Pizza’nın eski başkanı Kory Spiroff da geçtiğimiz günlerde FriesDAO danışma kuruluna katıldı. Spiroff, blok zinciri tabanlı yönetim ile gerçek dünya operasyonlarının birleştirilmesi hedefinde organizasyona yardımcı olacak.
We're excited to announce Kory Spiroff, a former president of @dominos, has joined the friesDAO advisory team!
With over 35 years of experience in the restaurant industry, he will help the $FRIES community in our collective fast food franchise endeavors.https://t.co/engBFJg5cA
— friesDAO (🍟,🍟) (@friesdao) February 9, 2022
FriesDAO hedeflediği miktarı yarısını topladı ancak yine de fast food zincirlerini satın almak için hedeflenen miktar toplanamazsa paralar yatırımcılara geri verilecek. Tek bir kişinin fonlarıyla ortadan kaybolmasını ve saldırıları engellemek için birikimler güvenli kripto cüzdanı olan Gnosis’in çoklu imza işlevselliği kullanılarak saklanıyor. Bu sayede cüzdanda böyle bir işlem başlatılmadan önce yatırımcıların her birinden onay alınacak.
We heard you like pictures, so we made you a diagram.
This is the tentative outline of the proposed friesDAO operational model, which may help to provide a visual understanding of what we are trying to achieve (subject to the limitations of the regulatory landscape).$FRIES pic.twitter.com/qgTw3E9gOh
— friesDAO (🍟,🍟) (@friesdao) February 11, 2022
