Birleşmiş Milletler Kadın Birimi’nin (UN Women) tüm tarafları bir araya getirmesiyle oluşturulan Unstereotype Alliance girişimi 2017 yılında kuruldu. Platform; reklamverenlerin, markaların ve şirketlerin birlikteliğiyle reklamlarda toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargılara son vermek ve reklam endüstrisinde değişim için çalışmalar yürütüyor. İnsanları din, dil, ırk, cinsiyet, yaş, beden ölçüleri gibi tüm çeşitlilikleriyle güçlendirmeye odaklanıyor.

Unstereotype Alliance’ın Türkiye platformu 2. yılını kutluyor

Unstereotype Alliance’ın Türkiye platformu 2019 yılının Aralık ayında Reklemverenler Derneği ve Reklamcılar Derneği liderliğinde çalışmalarına başlarken aradan geçen 2 yıl boyunca elde edilen kazanımlar ve gelecek planları düzenlenen etkinlikte paylaşıldı.

Happy 2nd Anniversary to Unstereotype Alliance Turkey! ✨Convened by UN Women Turkey, The Chapter works to ensure that unstereotyped advertising becomes the norm, not the exception – under the leadership of @RVDernegi & @ReklamcilarD#UnstereotypeAlliance#AdsChangeSocietyChanges pic.twitter.com/5lwA2WlQGZ

— UN Women Turkey (@unwomenturkey) December 14, 2021

Unstereotype Alliance Platformu hedeflerini üç ana maddede toparlayabiliriz. Çeşitliği ve kapsayıcılığı ön plana çıkararak kalıp yargılardan uzak bir çalışma ortamı yaratmak, halk arasında iletişim yaratan farkındalık çalışmaları ile kalıp ayrımcılığa son verecek projeleri desteklemek ve toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargılara son vererek reklam endüstrisinde değişim yaratmak. Reklamverenler Derneği ve Reklamcılar Derneği işbirliğiyle Unstereotype Alliance Türkiye platformu için yaratılan “Reklamlar değişir, toplum değişir” kampanyası bu girişimlerin bir örneğiydi.

Unstereotype Alliance Sekreterya Başkanı Sara Denby ve UN Women Türkiye Ülke Direktörü Asya Varbanova’nın konuşmalarının ardından Reklamcılar Derneği Başkanı Volkan İkiler ve Reklamverenler Derneği Başkan Yardımcı Ayşe Akalın da platformun Türkiye’deki çalışmaları sayesinde iki senelik süreçte elde edilen kazanımlara değindi.

Unstereotype Alliance @un_stereotype Turkey chapter marked 2nd anniversary, reflecting on past achievements, welcoming new members & gearing up for another busy year @unwomenturkey is proud to be convenor of this unique platform under the leadership of @RVDernegi @ReklamcilarD pic.twitter.com/9yUODF1jg1

— Asya Varbanova (@AsyaVarbanova) December 13, 2021

Reklamların eşitlik, çeşitlilik ve kapsayıcılık karnesi

Moderatörlüğünü Prof. Dr. Nezih Orhan’ın üstlendiği oturumunda ise Bahçeşehir Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Gül Şener ve Kantar Medya Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Erdem Tolon istatistikler eşliğinde reklamlarda toplumsal cinsiyet eşitliği, çeşitlilik ve kapsayıcılık karnesini paylaştı.

Effie ödüllü reklamların incelendiği Televizyon Reklamlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması’nın sonuçları ve Dünya Reklamverenler Federasyonu’nun (WFA) öncülük ettiği pazarlama iletişimi ve reklamcılığın ilk küresel araştırmasının verileri ışığında Türkiye’deki reklamların durumu farklı parametrelerle değerlendirildi.

Araştırmalar doğrultusunda reklamlarda kadınların görünürlüğü yıllar içerisinde artış gösteriyor olsa dahi farklı beden ölçülerine sahip kadınların ya da 50 yaş üzerindeki kadınların reklamlarda görünürlüğü oldukça kısıtlı olduğu görülüyor. Reklamlarda orta üstü kilodaki kadın ana karakter oranı yüzde 8. Erkekler ise kadınlara göre daha yüksek oranda farklı beden tipleriyle temsil ediliyor ve orta üstü kilodaki erkek ana karakter oranı yüzde 17’i buluyor.

Araştırmalar sonucunda elde edilen bir diğer çarpıcı bilgi ise dış ses konusunda. Effie Awards Türkiye 2020 Televizyon Reklamlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması’na göre her 4 reklamın 3’ünde erkek dış ses kullanılıyor. Rapor hakkında yazmış olduğumuz yazıya ve daha detaylı bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

Kantar tarafından yapılan araştırmada kadınlar erkeklere oranla daha fazla sempatik ve şefkatli olarak stereotipleştiriliyor. Yine araştırma kapsamında Türkiye’de kimliğiyle gurur duyanların ve kimliklerinin kendilerini temsil ettiğini düşünenlerin oranı yüzde 66. Ancak bununla birlikte Japonya, Türkiye, Birleşik Krallık ve ABD’deki araştırma sonucunda Türkiye’deki katılımcılar “yalnız hissettiğini” en fazla söyleyen konumunda.

Toplumsal dinamikler ve kültür açısından ele alındığında bu istatistiğin ayrımcılığı ve dışlayıcılığı gösteren bir veri olduğu ortaya çıkıyor. Yine benzer bir şekilde reklamlarda da insanlar kendilerini temsil eden karakterlerin yer almadığını düşünüyor. Unstereotype Alliance tarafından yayınlanan raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

Reklamlar eşitlikçi kültürü şekillendirmede kilit rol oynuyor

Veriler sektör olarak zararlı kalıp yargılar ve reklamdaki yaygın kullanımına ışık tutarken gidilecek daha çok yol olduğunu ortaya koyuyor. Ölçülebilir kriterler eşliğinde farklı ırklardan, yeteneklerden, etnik kökenlerden, beden ölçülerinden ya da kimliklerden insanları temsil etmek kapsayıcılığın anahtarı olarak gösteriliyor.

Bu kapsamda Unstereotype Alliance, 3 temel unsura 3P çerçevesi içerisinden değiniyor. Reklamlarda kimin temsil edildiğiyle ilgilenen Presence (Görünürlük), reklamda kimin bakış açısının sunulduğuyla ilgilenen Perspective (Bakış Açısı) ve reklamda yer verilen karakterin derinliğiyle ilgilenen Personality (Kişilik). Platform, kültürü şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan reklamların oynadıkları rolün farkında olarak daha kapsayıcı, eşitlikçi ve ilerici projeler ortaya çıkarması için yol gösterici oluyor.

BM Kadın Birimi koordinasyonuyla Reklamverenler Derneği ve Reklamcılar Derneği liderliğinde yürütülen Unstereotype Alliance Türkiye 2 yaşında! ✨ Reklam içeriklerindeki zararlı kalıp yargıların dönüştürülmesi için çıktığımız yolculuğa büyüyerek devam ediyoruz. pic.twitter.com/eIjWaZMcO2

— UN Women Turkey (@unwomenturkey) December 14, 2021

Unstereotype Alliance Türkiye ikinci yılında yüzde 30 büyüyerek sektör ve toplum genelinde ayak izini genişletmeye devam etti. Konuşmalarda Unstereotype Alliance’ın Türkiye platformunun iki yıl içerisinde araştırmalar ile büyük bir bilgi birikimi sağladığına vurgu yapılırken bu noktadan sonraki hedeflerin genişleme ve büyüme yönünde olduğu ifade edildi.

Görsel: Unstereotype Alliance Türkiye