Hepimizin bugünlerde en azından bir kez duyduğu kelime öbeklerini gözden geçirelim; büyük veri, veriyi anlamlandırmak, veri gazeteciliği, kişiye özel içerik ve hatta davranışlarınızı anlayıp ona uygun davranan yazılımlar. Bunlar ve niceleri kulağımızın bir köşesinde yer ediniyor ister istemez. Gelecekte ise bu ve benzeri söylemleri daha çok duyacağız. Çünkü teknolojinin gelişimi için ne kadar çaba harcıyorsak teknoloji de kendini geliştirmek için en az o kadar gayret gösteriyor.
Yale Üniveristesi mezunu ve Bloomberg Beta‘da risk sermayedarı olan Shivon Zilis; makinelerin zekası veya bir diğer ismiyle yapay zeka üzerine bir süredir devam eden araştırmasını yayınladı. Şirketlerin ve markaların yapay zekayı kullanma tekniklerini ve fırsatlarını değerlendiriliyor. Makinelerin zekasını kullanan toplam 2.529 şirket ile karşılaşan Zilis, 5 ana kategori seçip alt kollara bölmüş. Her ne kadar Google gibi şirketleri sınıflandırmak zor olsa da bir sınıflandırma yapmak zorunda olduğunu söylüyor.
Yapay ne zekanın ne zaman insanlığın bilincinin üzerine çıkarak özgürlüklerini ilan edeceği bilinmiyor. Ancak bilim ve teknoloji dünyası bunu erteleyip kıyamet senaryolarını ertelemek için de çalışmalar yürütüyor. Cambridge Üniversitesi’nde kurulan Varoluşsal Tehdit Araştırması Merkezi akademik çalışmalar yürütürken tehdidi gören Elon Musk da Future of Life Institute’a 10 Milyon Dolar bağışta bulunmuştu.
Makine zekasını ham olarak ele alıp geliştiren şirketler kendi çalışma dinamiklerini teknolojiyle geliştiriyor. Özellikle yapay zeka alanında faaliyet gösteren şirketler arasında IBM Watson, televizyondaki yarışma programlarına katılarak kendini duyurmuştu. Sorulan sorulara yanıt vermek üzere geliştirilen bilgisayar, 2011 yılında bilgi yarışması olan Jeopardy‘ye katılıp finale kadar ezici üstünlük kurmuştu. Finalde basit bir soruyu yanlış yanıtladığında ise hayal kırıklığı yaratmıştı.
Ekim 2014’te IBM, Twitter ile anlaşma yaparak Watson’ın kullanıcıların gönderdiği tweetleri analiz etmesine karar verildi. Böylece sadece genel kültür sorularını değil Twitter ve içeriği hakkındaki soruları da yanıtlayabilecek yetkinliğe kavuştu.
Makinelerin kendini geliştirerek insanlığa hizmet etmesi konusunda en bilinen örnekler Google ve Facebook. Yaptığınız aramaları veya Youtube’da izlediğiniz bir videoyu değerlendirip onunla ilgili benzer içerikleri siz arama yapmadan sunması Google’ın kendi kendine öğrenen bilgisayar konusundaki en önemli adımı. Yapay zekanın Google üzerindeki bir diğer sonucu ise arama yaparken eş zamanlı olarak olası sonuçları tahmin edip önerilerde bulunması.
Facebook ise beğendiğiniz sayfaları, içerikleri veya etkileşime geçtiğiniz arkadaşlarınızı inceleyerek benzer konuları ana sayfanızda gösteriyor. Bu durum hem size özel gelişen bir ana sayfa sunarken hem de pazarlama ve iletişim alanı başta olmak üzere sosyal medya etkileşimi alanında çalışan insanlar için çıtayı yükseltiyor.
Şirket mekanizmaları içinde makine zekası her departmanda kendine yer buluyor. Tüketici tercihlerini ve rasyonal tüketiciyi analiz ederek satış optimizasyonu sağlanıyor. Şirket içi ve dışı güvenlik aşamasında bireyleri tanıma ve dolandırıcı tespitinde yapay zekalar geçmiş tecrübeleri hızlı analiz ettiği için tercih ediliyor.
Apple’ın Siri ve Google’ın Google Now gibi yazılımları da kendini geliştiren yapay zekaya sahip kişisel yardımcılar arasında yer alıyor. İnsanlık olarak çoğu zaman eğlence amaçlı kullanıp yazılımla maytap geçmek için kullansak da onların bunu da öğrenme yeteneği var. Sesli komut sistemi OK Google da bu kullanım içinde farklı reklam kampanyalarıyla varoluyor.
İnsan ile bilgisayar etkileşiminden doğan alanda ise artırılmış gerçeklik, vücut hareketiyle bilgisayar kontrolü, robotlar ve duygusal tanıma öne çıkıyor. Artırılmış gerçeklik alanında her geçen gün yeni bir gelişme yaşanıyor. Blippar geliştirdiği bu teknolojiyi diğer sektörlerdeki markaların kullanabileceği hale getiriyor.
Leap Motion gibi hareket algılayarak bilgisayar kontrolü sağlayan teknolojiler sadece bir slayttan diğerine geçmeyi sağlamıyor. Sanat ve tasarım alanında bir çok projenin gerçekleşmesini sağlıyor.
Demis Hassabis’in FDOT’14 konferansında yaptığı konuşmasında Atari oyunlarını yenebilen bir makinenin kendini geliştirmesinden bahsediyor. İlk denemelerinde kaybeden bilgisayar zaman geçtikçe oyunun ustası oluyor.
Robot terimi her ne kadar ucu açık bir tanımlama olsa da aklımıza ilk gelen sonuç değişmiyor; insan büyüklüğünde hareket edip uzuvlarını kontrol eden ve çevresindeki analiz edebilen makineler. Boston Dynamics 1992’den bu yana robot teknolojileri ve çeşitli sektörlerde kullanımı üzerine çalışmalar yürütüyor. 13 Aralık 2013’te Google, bu şirketi satın alarak elindeki kozları güçlendirmişti.
Bu kozların güncel örneği ise Microsoft’un Minecraft’ı alarak ne yapacağı büyük tartışmalara sebep olmuştu. HoloLens ile tüm bu sorulara oyun içi görüntülerle yanıt verdi.
Bilgisayarın anlama ve kendini geliştirme yeteneğini kullanan sektörler sadece girişimlerle sınırlı değil. Tarım, eğitim, finans, sağlık, petrol, basın ve otomotiv gibi birbirinden bağımsız endüstrilerin ortak paydasında yapay zekayı görebiliyoruz.
Marullar verimli ve optimal yetişmesini analiz eden Blue River Technology ile internet üzerinde yaşanan çocuk istismarını önlemek için faaliyet gösteren Thorn da yapay zekayı kendi çalışmalarında kullanan iki farklı endüstriye ait iki şirket.
Çocuk istismarı konusunda Cannes Lions 2014’te ödül alan Sweetie de dijital olarak modellenmiş 10 yaşındaki bir kız çocuğun internette yaşadığı yakışıksız durumları anlatıyordu.
Teknoloji geliştiren ve son kullanıcı ürünlerini besleyen ara ürün üreticileri de veriyi anlayıp kullanılabilir hale getiriyor. Nvidia, Qualcomm gibi donanım üreticileri, ürünlerinin performans maksimizasyonu sağlaması için yapay zekadan faydalanıyor.
Veri derleme, toplama ve hazırlama alanında faaliyet gösteren diffbot, Trifacta, Alation, CrowdFlower gibi şirketler de diğer tüm kategorilere yönelik hizmetler sunuyor. Veri, anlamlı hale gelmediği sürece çorak topraklara benziyor. Topraktan besin almak için onu işlemek ve beslemek gerekiyor.
Shivon Zilis’in araştırmasını buradan, görselin büyük sürümünü buradan görüntüleyebilirsiniz.
Görsel; Lucy, Scarlett Johansson
