Los Angeles merkezli sanatçı ve yazar Walead Beshty, 2007 yılından bu yana FedEx’in altyapısını sanat eserleri üretmek için yaratıcı bir şekilde kullanıyor. FedEx’in nakliye kutularına tam olarak uyan cam nesneler yapıyor ve bunları hasara karşı herhangi bir koruma olmadan galerilere ve müzelere gönderiyor. Cam nesnedeki herhangi bir çatlak veya kırık, varış noktasında sergilenen işin bir parçası haline geliyor.

Her teslimat sırasında bir çok uluslu şirket tarafından değişime uğratılan sanat nesneleri

Walead Beshty için bu projenin en ilginç yanlarından biri FedEx kutularının tescilli boyutları. FedEx’in SSCC kodlu (Serial Shipping Container Code/Seri Nakliye Konteyneri Kodu) kutuları tescilli olduğundan diğer göndericiler aynı boyutlara sahip bir kutuyu kaydettiremiyor. Başka bir deyişle resmi bir FedEx kutusunun yalnızca tasarımı değil boyutu da tescilli ve bir alan hacmi olarak FedEx’e özel bir mülk olarak kayıtlı. Sanatçı da bunu bilerek bu projeye başlamış. Bu özel hacme bağlı kalmak ona mantıklı gelmiş. Çünkü modüler olarak günlük yaşamda gerçek ve önceden var olan bir önemi olduğunu; yaygın, spesifik ve tanıdık olduğunu düşünmüş. Beshty’ye göre bu boyut, daha keyfi bir form veya şeklin sahip olamayacağı ikonik bir etkiye sahip.

Walead Beshty’nin bu projesini en değerli kılan şey de elbette işin bağlamı. Alt metni çözümlediğinde, bu eserlere ayrı bir hayranlık duyuyor insan. Bir eser, bir galeriden diğerine her sevk edildiğinde; dev bir çokuluslu şirketin (FedEx) kurduğu sistem tarafından tekrar tekrar değişime uğratılıyor. Burada sanatçının hem sanat piyasasının hem de genel anlamda kapitalist sistemin sanat üzerindeki etkisine ayna tuttuğunu fark ediyoruz. Kavramsal sanat tarihinde Duchamp’ın öncülüğünde sıkça başvurulan “hazır nesne” kullanımı yerine bu projede “hazır sistem” kullanımına şahit oluyoruz. Bir nesne var olan bir sistemi her yönüyle açığa vuracak şekilde yeniden konumlandırılıyor. Bunu yaparken bol sponsorlu ve galerili sanat piyasasına ve de bunların sanatı sahiplenme güdüsüne dair de pek çok şeyi yeniden sorgulamayı sağlıyor. Bir eser, meşru bir şekilde sistem tarafından kabul gördüğünde ve piyasadaki hakim güçler tarafından el değiştirdiğinde bu onun maddi değerini artıyor olabilir. Peki o noktada eserden eksilen bir şeyler de oluyor mu?

Walead Beshty cam nesnelerine, diğer FedEx paketlerinden farklı bir teslimat süreci uygulanmadığının altını çiziyor. Sanatçı, hasara karşı herhangi bir koruma olmadan gönderi yapıyor. Bu arada, “Türkiye’de olsa bu cam nesneler tuzla buz olurdu” benzeri esprilerinizi duyar gibiyim. Ne diyelim, o da Türkiye’deki kargo şirketlerinin çözmesi gereken ayrı bir itibar sorunu…

Görsel: Instagram