Bir yerde yaşamak veya bir yere seyahat etmek için belki de en gerçekçi bilgi, belli bir kritere göre hazırlanan puanlama haritalarıyla elde edilebiliyor. Yemek, konaklama, eğlence gibi temaların ötesinde eğitim durumu, sosyal profil, özgürlüklere saygı gibi kriterlerden bahsediyorum aslında. Örnek vermek gerekirse Destination Pride; dünyanın farklı ülke ve şehirleri için LGBTİ bireylere yönelik verileri çekip incelemiş ve bunlar ışığında o yeri puanlayan bir veri görselleştirme çalışması hazırlamıştı. Elbette bu tür veriler aynı zamanda söz konusu ülkenin ya da şehrin itibarı açısından da büyük önem taşıyor. Hangi kadın kız çoçuklarının okutulmadığı, kadına şiddet ve taciz olaylarının yüksek bir yerde yaşamak ister ki? Peki böyle bir şehir ya da ülkenin itibarı ne kadar yüksek olabilir? YANINDAYIZ Derneği’nin hazırladığı İlçe Bazında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi de bu anlamda hem ülkemize ayna tutuyor hem de durumu düzeltmek için daha hızlı eyleme geçmek gerektiğini hatırlatıyor.
Endeksin zirvesindeki ilçeler İzmir, İstanbul, Çanakkale ve Ankara’da
27 alt göstergeye göre hazırlanan endeksin haritası YANINDAYIZ Derneği’nin internet sitesinde yayında. “Politik katılım ve karar alma”, “Eğitim”, “Ekonomik yaşam ve kaynaklara erişim” ile”Sağlık ve spor” olmak üzere dört ana kategoriye sahip. Hiç de şaşırtıcı olmayan bir şekilde endeksin zirvesinde İzmir’in Karşıyaka ilçesinin yer aldığını görüyoruz. İstanbul’dan Kadıköy ve Bakırköy, Çanakkale’den Merkez ve Ankara’dan Çankaya ilçeleri toplumsal cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğu diğer 5 ilçe olarak sıralanıyor. Genel endeks sıralamasında ilk on sırada İstanbul’dan 5, İzmir’den 3, Çanakkale ve Ankara’dan birer ilçe yer alıyor. En düşük puan ise Şanlıurfa Akçakale’de kaydedilmiş.
Türkiye’de 81 il ve 234 ilçesinde yapılan cinsiyete dayalı eşitlik endeksi hesaplamasında, politik katılım ve karar alma, eğitim, ekonomik yaşam ve kaynaklara erişim ile sağlık ve spor gibi dört ana kategoride 27 gösterge kullanıldı. Detaylı bilgiler için: https://t.co/y87Ba94g80 pic.twitter.com/UfVRfJlhID
— YANINDAYIZ DERNEĞİ (@yanindayizder) November 19, 2020
Türkiye cinsiyet eşitliğinde kaplumbağa hızında ilerliyor
Genel bir değerlendirme yapmak gerekirse, eğitim ile sağlık ve spor kategorilerinde ilçelerin büyük kısmının skor değerleri en yüksek puan olan 1’e yaklaşırken, politik katılım ve karar alma ile ekonomik yaşam ve kaynaklara erişim açısından değerlendirildiğinde en iyi durumdaki ilçelerin bile eşitlikten uzak olduğu görülüyor.
Endeks araştırmasına göre toplumsal cinsiyet eşitsizlik aralığında azalmanın; Türkiye’nin batısında yaşandığı, kadınların güçlenmesinin Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinde artış kaydettiği görülüyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise cinsiyet eşitliğinde ve kadınların güçlenmesinde iyileşme yaşanmadığı görülüyor.
YANINDAYIZ Derneği Kurucu Başkanı Nur Ger endeksin sonuçlarını “Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliği alanında son dönemde ülke çapında yapılan çalışmalara rağmen kaplumbağa hızında yol alıyor. Toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikler alanında henüz kayda değer bir ilerleme kaydedilmiş değil.” şeklinde açıklıyor.
Evrensel insan hakları anlayışı çerçevesinde, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması amacıyla 2018 yılında kurulan YANINDAYIZ Derneği, bu endeksle de cinsiyet eşitliğine dair farkındalığı artırmayı hedeflemiş. Derneğin endeksle ilgili açıklaması da “Bölgesel ve ulusal düzeyde cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik politikaların geliştirilmesine zemin hazırlamak ve toplumsal cinsiyet eşitliği kavramının yaygın bir biçimde içselleştirilmesinin önündeki engelleri kaldırmaya yönelik, tutum ve davranış biçimlerinin değişmesine katkı sunmak” şeklinde.
81 ilde 100.000 ve üzeri nüfusa sahip olan 234 ilçe araştırmaya dahil edildi
Endeksi hazırlamak için Kanada Büyükelçiliği Kanada Yerel Girişimler Fonu (CFLI-Canada Fund For Local Initiatives) ve İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkeziyle iş birliği yapılmış. İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülen çalışma kapsamında 100.000 ve üzeri nüfusa sahip olan 234 ilçe için karşılaştırılabilir ve sürdürülebilir endeks hesaplaması yapılmış. Hesaplama yapılırken politik katılım ve karar alma, eğitim, ekonomik yaşam ve kaynaklara erişim ile sağlık ve spor gibi dört ana kategoride 27 gösterge kullanılmış.
Endeks haritasına ve detaylı bilgiye buradan ulaşabilir; seçtiğiniz ilin cinsiyet eşitliği skorunu, diğer il ve ilçelerle karşılaştırmalı olarak görebilirsiniz.
Görsel: YANINDAYIZ Derneği
