Reklamcılar Platformu, reklam sektörünün durumunu 15 Mart-22 Mart 2024 tarihleri arasında gerçekleştirdiği bir anket çalışmasıyla ortaya koydu. Ankete 49 farklı yaratıcı reklam ajansı çalışanı katılmış. Platform bu anket için; 2023 yılında Türkiye’de en fazla yaratıcılık ödülü almış ajanslar listesindeki ilk 10 ajansın tamamına, ilk 20 ajansın da 16’sına ulaştığını belirtiyor. Ayrıca Omnicom, WPP, Publicis Groupe, IPC ve Havas global networklerinin Türkiye’deki ajanslarındaki çalışanlarına da ulaşılmış. Toplamda ise 217 yaratıcı reklam ajansı çalışanından görüş alınan anket sonuçları anonim olarak toplanıp analiz edilmiş. Katılımcıların demografik özellikleri ise şöyle: %57,4’ü network, %41,7’si bağımsız ajans çalışanlarından; %0,9’u freelance çalışanları. Neredeyse %70’i 6 yıldan fazla sektör deneyimine sahip. Ankete katılan kişilerin çoğunluğu İstanbul’da ikamet ediyor olsa da %21’lik bir oranla azımsanmayacak bir grup, başka şehirlerde yaşadığını belirtmiş. Barınma durumu söz konucu olduğunda, reklamcıların %71,4’ünün kiracı olduğu görülüyor. Ankete katılanların ortalama yaşı 31,7 ve %36’sı 10 yıl ve üzeri deneyime sahip. Bu demografik yapının dahi ülkenin ve sektör çalışanlarının alım gücüne dair bir tablo ortaya koyduğu vurgulanıyor. Kirada oturan reklamcıların ödediği kira ise ortalama olarak 15.250 TL.
Raporun özetine hep birlikte bakalım.
Evden çalışma çok yaygın ancak artan ev harcamalarında çalışanlara destek yok
Rapora göre uzaktan çalışma reklam sektörü için artık norm haline gelmiş. Ankete katılanların yalnızca %3,2’si ofise giderek çalıştığını bildirmiş. %57,4 hibrit şekilde çalışırken; %37,5 tamamen uzaktan çalışıyor. Evden çalışmanın yaygınlığına rağmen reklam ajansları artan ev harcamalarında çalışanlarına destek olmuyor. Katılımcıların yalnızca %7,4’ü internet, %1,4’ü de ısınma ve elektrik desteği alabiliyor.
Maaş ve sigorta ödemelerinde sorunlar var, özel sağlık sigortası dışında yan hak yok
Ankette, reklam sektörü çalışanlarına “maaşınızı nasıl alıyorsunuz?” sorusu yöneltilmiş. Bu soruya katılımcıların %8,8’i, “bir kısmı bankaya yatıyor, bir kısmı elden veriliyor” şeklinde cevap vermiş. Sigortasının net maaş üzerinden değil de eksik yattığını söyleyenlerse %14,3’ü oluşturuyor. Çift bordro ile ücret ödemenin vergi kaçırma suçuna girdiği ve işverenin SGK kesintisini, gelir vergisini çalışanın aldığı brüt ücret üzerinden ödememesinin ise cezai yaptırımı olduğu göz önünde alındığında sektörün temel haklar konusunda da hâlâ sorunlu olduğu anlaşılıyor.
Reklam sektöründe, özel sağlık sigortasının en yaygın şekilde faydalanılan yan hak olduğu görülüyor. Ankete katılanların %91,7’si ajanslarının özel sağlık sigortası sunduğunu belirtimiş Ancak katılımcıların %60’ı özel sağlık sigortası dışında hiçbir yan haktan faydalanmıyor.
“Sizce çalıştığınız ajanstaki en büyük sorun ya da sorunlar neler?” sorusuna verilen ilk üç cevap
- Düşük maaşlar,
- Fazla mesai ücreti alamamak,
- İşe göre eksik kadroyla çalışmak.
Ajanslarında bu sorunlarla mücadele eden reklamcıların yalnızca %31’i mevcut ajansında kalma konusunda kararlı. Geriye kalan %69 ise kararsız veya yakın zamanda iş değiştirmeyi planlıyor. Bu da sektör çalışanlarının özellikle en fazla öne çıkan düşük maaş sorunuyla, sürekli iş değiştirerek baş etmeye çalıştığını ortaya koyuyor.
“Sizce sektördeki en büyük sorunlar ne?” sorusuna en fazla verilen 5 cevap
- Düşük maaşlar,
- Fazla mesai,
- Sektörün itibarsızlaşması,
- Çalışanların değer görmemesi,
- Temel işçi haklarına saygı gösterilmemesi.
Reklamcılar Derneği’nin Nisan 2024’te yayımladığı, Türkiye’de Tahmini Medya ve Reklam Yatırımları 2023 Raporu’na göre, geçtiğimiz yıl medya ve reklam yatırımların %120 büyütmeyi başaran reklam çalışanları, insani yaşam koşullarına sahip olmadıklarını bu cevaplarla belirtiyor.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Maaşlar taban ücretin ne kadar altında?
1-2 yıl arası deneyime sahip reklamcıların ortalama maaşı Taban Ücretin %24,
3-5 yıl arası deneyime sahip reklamcıların ortalama maaşı Taban Ücretin %23,8, 6-9 yıl arası deneyime sahip reklamcıların ortalama maaşı Taban Ücretin %20,4,
10 yıl ve üzeri deneyime sahip reklamcıların ortalama maaşı Taban Ücretin %24,8
oranında altında kalıyor.
Reklamcılar Platformu’nun en fazla üzerine eğildiği konu sektördeki ücretler. Bunun için Taban Ücret Politikası Raporları yayımlayarak reklam sektörü çalışanlarının alması gereken asgari ücret tutarlarını açıklamışlardı. 2024 yılının raporuna buradan göz atabilirsiniz.
Ankete, 2024 yılında ajansların en son zam döneminde uyguladığı zam oranları değişiklik gösterse de en fazla uygulanan oranın %30 -%45 aralığı olduğunu ortaya koymuş. Bu zam oranlarına göre mart ayında alınan maaşlarda katılımcıların %82,9’unun 2024 Taban Ücret Politikası’nda belirlenen maaşlara dahi ulaşamadığı görülüyor. Tüm deneyim seviyelerinde kendini gösteren bu durumun %91 ile en yoğunluklu yaşandığı çalışan grubu, 3-5 yıllık deneyim düzeyindeki reklamcılar. Ardından sırasıyla 1-2 yıllık, 6-9 yıllık ve 10+ yıllık deneyimliler geliyor.
Taban ücrete bakıldığında ise genel olarak tüm deneyim seviyelerindeki reklamcıların maaşının taban ücretin ortalama %20 ila %25 seviyesinde altında olduğunu görülüyor.
Reklamcıların %49’u mutsuz ya da çok çok mutsuz
Türkiye’nin geneline baktıldığında, TÜİK’in 2023 Yaşam Memnuniyeti Araştırması’na göre nüfusun %52,7’si mutlu olduğunu belirtiyor. Bu da , 2024 Dünya Mutluluk Araştırması Raporu’na göre 143 ülke arasında 98. sırada olan Türkiye’de reklamcıların en mutsuz kesimlerden birini oluşturduğunu gösteriyor. Anketi yanıtlayanların %49’unun çok mutsuz ve mutsuz hissettiğini belirtmesi. Reklamcıların yalnızca %14,3’ü mutlu
Reklamcıların %44’ü sektörü terk etmeyi düşünüyor, %33,3’ü ise kararsız
Anketi yanıtlayanların %44,4’ü sektör değiştirmeyi düşündüğünü, %33,3’ü ise kararsız olduğunu belirtmiş. Yalnızca %22,2’si reklamcılığa devam etmek istediğinden emin. Bu tablo, çalışanlarının %80’inin terk etmek üzere olduğu reklam sektörünün ne kadar hassas bir durumda olduğunu gösteriyor. Reklamcılar platformu bu tablo karşısında şu soruları yöneltiyor: 2023 yılında 140 Milyar TL’lik medya ve reklam yatırımı oluşturan reklam sektörü², sektörde kalmak isteyen %22,2 ile ne kadar ayakta kalabilir? Zaten az insan, çok iş matematiğinde bu üretimi yapan sektör çalışanları %80’ini kaybederse, geri kalan %20’ye nasıl bir yük biner?
Deneyimli insanların sektörü terk etmesi reklamcılığın geleceğinin tehlikede olduğunun işareti
Anket, sektörün tecrübeli kesimden kan kaybettiğini de gözler önüne seriyor. “Sektör değiştirmeyi düşünüyor musunuz?” sorusuna evet cevabı verenler, %35,4 ile en yüksek oranda 10 yıl ve üzeri deneyime sahip olan reklamcılar. Reklamcılığın, usta-çırak ilişkisiyle ve tecrübe aktarımıyla ilerleyen bir sektör olduğunun altını çizen Reklamcılar Platformu, bu tabloya göre reklamcılığın gelecek 10 yılının da tehlikede olduğuna dikkat çekiyor.
Reklamcılar Platformu, sektördeki tüm emekçileri platforma katılmaya davet ediyor
Platform, raporun finalinde şu açıklamayı yapmış: “Yüksek mutsuzluk oranlarına sebep olan düşük maaşlar ve uzun mesai saatleri gibi sorunlar, bizlere reklam emekçilerinin örgütlenmesinin önemini tekrar hatırlatıyor. Bu vesileyle yeniden tüm reklam emekçilerini Reklamcılar Platformu’na katılmaya ve haklarımız için birlikte mücadele etmeye davet ediyoruz.”
Raporun tamamını, tüm detaylarıyla buradan inceleyebilirsiniz.
Bu rapordaki gerçekler, kentten kırsala göçün de artacağının bir işareti olabilir mi? “Plaza köylüleri” belgeselinde bununla ilgili ipuçları bulmak mümkün.
Görsel: Reklamcılar Platformu
