![İlk Etik Akıllı Telefon Fairphone Nasıl B Corp Oldu? [B Corp Summit 2019]](https://bigumigu.com/wp-content/uploads/2019/09/Fairphone_B-Corp-Summit-2019_Bigumigu-1.jpg)
İklim krizinin etkilerini somut olarak hissetmeye başladığımız bir dönemde yaşıyoruz. Aşırı yağış veya kuraklık dönemlerine bizzat yaşayarak şahit oluyoruz. Bu aşırılıklar yavaş yavaş büyük şehirlerin alt yapısını yetersiz kılıyor. Sel felaketlerinin ardı arkası kesilmiyor, öte yandan yetkililer suyumuzun ne zamana kadar yeteceğine dair korkutucu istatistikler paylaşıyor. Tarım bu koşullardan en ağır şekilde etkilenirken gıda krizinin de kapıda olduğuna işaret ediyor. Yalnızca çevresel değil sosyal ve ekonomik çöküşün de acil çözüm beklediği bir dönemdeyiz. İnsani yaşam koşullarını gitgide yitiriyoruz. Kendi hayat kavgamızı sürdürürken, satın aldığımız ürünlerin ardındaki insani olmayan çalışma koşullarını sorgulamaktan kaçıyoruz. Kaçtıkça da yaşamlarımızı içinden çıkılmaz bir hale sürükleyen bozuk sistemi desteklemeye devam etmiş oluyoruz. Yetişkinlerin aksine bugünün çocukları bu çirkin gerçekleri göz ardı etmekten çok uzak. İsveçli lise öğrencisi Greta Thunberg’in küresel eyleme dönüşen direnişinde bunu en net şekilde görmek mümkün.
Peki etik olmaktan fersah fersah uzaklaşmış olan şirketler ne olacak? Peki ya bizler? Tüketmemeyi veya değişime katkıda bulunacak tüketiciler olmayı nasıl başarabiliriz? Etik olmayı kendine ilke edinen ilk akıllı telefon Fairphone’u, B Corp sertifikası ve “iyi şirket” kavramı ışığında incelediğimizde değişimin nasıl gerçekleşebileceğine dair öngörü sahibi olmamız mümkün.
Çevre dostu ve işçi dostu akıllı telefon: Fairphone
Amsterdam merkezli girişim Fairphone’un misyonunu; çevresel ve sosyal anlamda olumsuz etkileri en aza indiren bir akıllı telefon geliştirmek şeklinde özetleyebiliriz. Başka bir deyişle hem çevre dostu hem de işçi dostu bir teknoloji sunabilmeyi amaçlıyor. İlk Fairphone modelini ele aldığımız haberimizde bu konunun detaylarına bir parça yer vermiştik.
Bir şirketin “iyi şirket” olmak için belli kriterleri yerine getirmesi gerekiyor elbette. İşte kar amacı gütmeyen bağımsız kuruluş B Lab bu kriterleri belirleyen ve küresel anlamda değişim amaçlayan bir otorite olarak karşımıza çıkıyor. B Lab bünyesindeki B Corp ise şirketlerin faaliyetlerini analiz ediyor ve B Corp sertifikasıyla “iyi şirket” olduklarını onaylıyor. B Corp olan şirketler gönüllü olarak kurumsal yönetim, çalışanlar, yerel ekonomi, toplum ve çevre gibi alanlarda değer yarattıklarını gösteren belirli bir performans standardını kabul ediyorlar. Fairphone, 2015 yılında B Corp sertifikası almayı başarmış en dikkat çekici şirketlerden biri. Bu yıl bizim de Amsterdam’da yerinden takip ettiğimiz B-Corp Summit 2019 etkinliğinin katılımcılarından. Gelin hep birlikte B Corp sertifikasyon sürecine ve Fairphone’un B Corp hikayesine yakından bakalım.
Bir şirket B Corp olmak için ne yapmalı?
Bu sertifikaya hak kazanmak isteyen şirketlerin öncelikle performans koşullarını yerine getirmesi gerekiyor. Başka bir deyişle, B Etki Değerlendirmesi’ni tamamlamaları gerekiyor. B Etki Değerlendirmesi (BIA), şirketin; çalışanları, toplum, çevre ve ekonomi üzerindeki etkilerini ölçmek üzere tasarlanmış bir araç. B Etki Değerlendirmesi’ni tamamlayan şirketlerin B Corp sertifikası alabilmesi için 200 puan üzerinden minimum 80 puan alması gerekiyor. Buna “iyilik puanı” deniliyor. B Etki Değerlendirmesi’nin ardından ikinci adım, B Lab Doğrulaması. B Lab, sertifika almak isteyen şirketten birtakım destekleyici belgeler isteyerek denetim yapıyor. B Lab kanıt ve geribildirimler doğrultusunda şirketin etki değerlendirmesi puanını yeniden değerlendiriyor. Bu süreçte B Lab’den bir yetkili şirkete rehberlik ediyor. Üçüncü ve son adımda ise şirketin Karşılıklı Bağlılık Bildirgesini (B Corp Deklarasyonu) imzalaması isteniyor. Böylece şirket, B Corp hareketinin sertifikalı bir üyesi oluyor; B Corp logosunu tüm ürün ve iletişim araçlarında kullanmaya hak kazanıyor.
Fairphone nasıl B Corp sertifikası aldı?
Fairphone’un en önemli özelliği, sonradan “iyi şirket” olma yoluna girmek yerine daha kurulduğu 2013 yılından itibaren iyi bir şirket ve sosyal bir girişim olarak yapılandırılması. İyi bir sosyal etki yaratmak da zaten şirketin temel misyonu. Yine de B Corp sertifikası almak için 2 yıl boyunca yoğun bir çalışma yapmış şirket. Daha sertifikayı aldığı 2015 yılında bile B Etki Değerlendirmesi raporundaki iyilik puanının (Overall B Impact Score) 103,7 olduğunu görüyoruz. Üstelik şirket yerinde saymamış. Bugün bu puanın 106,6’ya yükselmiş olduğu görülüyor.
Yerel halka zarar vermeyen kaynaklar ve çalışan refahı ön planda
Malzeme kullanımına baktığımızda silahlı milisleri değil, yerel ekonomileri destekleyen materyalleri üretime dahil ettiğini görüyoruz. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden elde ettiği çatışmalara hizmet etmeyen minerallerle üretim yapıyor. Yine bir parantez açalım; tantal, kalay, tungsten ve altın çatışma mineralleri olarak adlandırılıyor. Bu mineralleri gelir kaynağı olarak kullanan silahlı milisler köle işçi toplamak adına yerleşim yerlerine saldırıyor. Güçlü erkekleri madende köleliğe, kadınları seks işçiliğine zorluyor. Çocukları ise zorla alıkoyuyor ve kendileriyle birlikte savaşmak üzere yetiştiriyor. Bu mineraller teknolojinin ve günlük hayatımızda kullandığımız diğer birçok şeyin üretiminde kullanılıyor. Ne yazık ki 1998’den bu yana 5 milyonu aşkın insan, bu minerallerin satışından gelir elde eden milis kuvvetlerin elinde hayatını kaybetmiş.
Fairphone fabrika çalışanları için adil ücret ve güvenli çalışma koşulları sağlıyor. Ayrıca çalışan refahına yatırım yapmak isteyen üreticilerle çalışmayı tercih ediyor.
Fairphone, kullanıcının ürün üzerinde daha fazla kontrol sahibi olması için ürünün uzun ömürlü olmasına ve tamir edilebilirliğine odaklanıyor. Ayrıca güvenli geri dönüşüm de Fairphone’un sorumluluk kabul ettiği konulardan biri.
Fairphone: “Hiçbir şeyi umursamayan bir dünyada umursamak, yapabileceğiniz en radikal şeydir!”
Gelin Fairphone’un geçtiğimiz ay tanıtılan Fairphone 3 adlı en yeni sürdürülebilir modeli ışığında bu prensiplere yakından bakalım. Fairphone, yeni modelinin yedi modülden yapılmış modüler bir telefon olması sayesinde yine onarımda kolaylık sağladığını söylüyor. Bu, şirketin önceki modeli olan 2016 çıkışlı Fairphone 2’de uyguladığına benzer bir yaklaşım. Ancak geçmişte uzun vadeli onarım çözümleri sunmakta zorlanmıştı. Örneğin 2013’te çıkardığı Fairphone 1 için desteğini 2017 yılında bırakmak zorunda kalmıştı. Çünkü artık bu model için yedek parça üretmeye devam edememişti.
Yeni modelde yine çatışmalara hizmet etmeyen minerallerle birlikte adil ticaret yoluyla elde edilen altın, geri dönüştürülmüş bakır ve geri dönüştürülmüş plastik kullanmış. Lityum-iyon pillerde bulunan bir madde olan ve insan haklarını ihlal eden koşullar altında çıkarılan kobalt kaynağını da farklı yollarla elde etmeyi hedeflemiş. Bu nedenle bazı ülkelerde, Fairphone 3’ü satın almak isteyen alıcıları önceki telefonlarını geri dönüşüme verdikleri takdirde ödüllendirecek. Şirket ayrıca telefon montajı yapan fabrika işçilerinin sağlığını, güvenliğini ve ücretini artırmayı hedefliyor.
Fairphone 3 elbette bu yıl diğer markaların tanıttığı akıllı telefon modelleriyle rekabet etmiyor. Sürdürülebilirlik anlamında kendi prensipleriyle bilinçli tüketiciye sesleniyor. Bunu aklımızda tutarak telefonun teknik özelliklerine de göz atalım. Telefon; 5,7 inç Full HD ekran, 12 megapiksel arka kamera, 8 megapiksel ön kamera ve Qualcomm Snapdragon 632 işlemci ile donatılmış. 4 GB RAM ve 64 GB dahili depolama kapasitesine sahip. 3000 mAh pili en dayanıklı pil olmayı vadetmiyor belki ama kapasitesi düşmeye başlarsa kolayca değiştirmenize olanak sağlayan çıkarılabilir bir pil. Telefonun ön sipariş fiyatı ise 450 Euro.
Görsel: Fairphone
Zorlu Holding’in katkılarıyla Bigumigu ve imece işbirliğiyle iş yaşamındaki değişim hareketini B Corp Summit’ten aktarıyoruz.
Tüm B Corp 2019 içeriklerimiz için tıklayın.
