Oxford Sözlüklerinin 2016 yılının sözcüğü olarak belirlediği sözcük: “Post-truth”
Ne demek peki post-truth?
Şöyle tanımlamış Oxford: “an adjective defined as relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief.”
Tanımı Türkçeleştirmeye çalışalım: “Somut gerçeklerin kamu fikrini şekillendirmede duygu veya kişisel inançlara seslenen şeylerden daha az etkili kaldığı durumları belirten sıfat.” Oradaki post öneki zamansal anlamda “sonra” değil de “ardından gelen kavramın önemsizleştiği bir zamana ait olmak” gibi kullanılıyor. Yani bu kelime özelinde; gerçekliğin çok da bir anlamının olmadığı bir zaman gibi.
Çoktandır (bu anlamıyla ilk kullanımı 1992’deki bir makalede) var olan bir kelime olmasına rağmen bu seneki Brexit ve ABD seçimleri nedeniyle birden gündeme yerleşmiş bu “post-truth” kelimesi. Önceleri açıklama gerektiren bir tanımken artık gazetelerce sıradan, herkesin bildiği bir kelimeymiş gibi kullanılan bir hale bürünmüş. Ve sonunda 2016 yılının kelimesi seçilmiş!
Kelimenin sıklıkla kullanıldığı bağlam tahmin edeceğiniz üzere politik. Kelimenin frekansının Brexit ve seçimler sonrası arttığı düşünülürse özellikle “post-truth politics” kalıbı içerisinde kullanılması da şaşırtıcı değil tabii.
Obama founded ISIS. George Bush was behind 9/11. Welcome to post-truth politics https://t.co/3h8KwizljH pic.twitter.com/5pNSUlsuzG
— The Economist (@TheEconomist) September 11, 2016
Bir kelimenin moda olması, eskiden kullanılmazken birden kullanılmaya başlaması elbette koşulların değiştiğinin de göstergesi. Bizim dilimize de öyle birden yerleşiveren pek çok sıfat ve tanım oluyor, bilirsiniz.
Oxford tarafından belirlenen ama seçilmeyen başka kelimeler de var. Hepsine beraber bakınca dünyanın genel tablosu, esen rüzgarlar ve yükselen trendler de ortaya çıkıyor gibi.
Peki post-truth’u nasıl Türkçeleştiririz? Yorumlara bekleriz.
