İki dişli ve 45° eğimli LEGO kontrol panelleri; uçak, uzay mekiği ya da gemi kullanan minifigürler için hayati önem taşıyor. George Cave‘e göre bu ikonik tasarımlar, fiziksel arayüz tasarımının temellerini öğrenmek için de mükemmel birer araç. Gösterge paneli şeklindeki 52 farklı LEGO parçasını inceleyen tasarımcı; karmaşık arayüzlerin tasarımı, düzeni ve organizasyonu hakkında bize neler öğretebileceklerini bizzat kaleme aldığı bir makaleyle anlatmış. Makaleyi okuması ve görselleri incelemesi o kadar keyifli ki arayüz ya da kullanıcı deneyimi tasarımıyla hiçbir ilginiz olmasa bile ilginizi çekeceğini tahmin ediyorum. Makalenin 2020 tarihli olmasına rağmen – Reddit kullanıcılarının da etkisiyle – yazıldığı günden bugüne sürekli gündeme gelmesi de bundan olsa gerek.
Cave’e göre dünyamızdaki çoğu arayüz, dijital ekranların ve analog girişlerin (anahtarlar ve kadranlar gibi) bir karışımını içeriyor. Bu LEGO panelleri de aynı yaklaşımla tasarlanmış. Panelleri bu iki eksene göre çizmek birkaç farklı kümeyi ortaya çıkarıyor. “Çoğunlukla” sol üst köşede, bir dizi düğmenin eşlik ettiği ekranlar bulunuyor. En sağda ise düzenli anahtar panellerinden oluşan küçük bir başka küme yer alıyor. Orta alt kısım, dikkatli bakınca bile anlaşılması zor olan bazı çılgın konseptlerle dolu. Cave panelleri; tamamen ekransız olan kontrol panelleri, sadece ekrandan oluşan kontrol panelleri, düzenli görünen paneller ve kaotik olanlar olarak 4 farklı şekilde gruplandırmış. Daha doğrusu bir spektrum oluşturmuş ve hangi ekran hangi özellikleri taşıyorsa onu bu spektrumda konumlandırmış. Bunu aşağıdaki fotoğrafla görselleştirmiş.
Kontrol panellerinin, üzerlerindeki unsurların yerleşimine göre gruplandırılmış hali.
Girdileri (düğmeleri) farklılaştırma açısından LEGO kontrol panelleri
George Cave, karmaşık bir makine arayüzü tasarlamanın, ergonomiden mühendisliğe kadar birçok farklı faktörün dengelendiği bir iş olduğunun altını çiziyor. Arayüz tasarımının temelinin ise aşağıdaki 2 soruyla açıklanabileceğini belirtiyor. Ardından da LEGO’da bu iki zorluğun üstesinden nasıl gelinmeye çalışıldığını daha derinlemesine inceliyor.
- Farklı girdilerin işlevleri arasında nasıl ayrım yapabiliriz?
- Pek çok girdiyi ve çıktıyı, birbirleriyle ilişkilerini anlayacak şekilde nasıl organize edebiliriz?
İkinci Dünya Savaşı’nda görev yapan bir pilotun başına gelenleri anltarak bu iki soruyu örneklendirmeye devam etmiş: “Pilotun inişten hemen önce uçağın iniş takımlarını kaldırmasına ne sebep olabilir? Felaket yaratan pilot hatası mı, yoksa daha temel bir şey mi? Çarpışmalı inişlerin yüksek oranının kötü arayüz tasarımından kaynaklanabileceğini ilk öne süren kişi psikolog Alphonse Chapanis’ti. Chapanis’e göre bitişik iniş takımı ve kanat kontrol düğmeleri aynı şekilde şekillendirilmişti. Bu yüzden pilotların hiç şansı yoktu. Chapanis’in geçici çözümü, her bir anahtara farklı şekilli kauçuk şeritler yapıştırmaktı, bu da yalnızca dokunarak kör işlemi mümkün kılıyordu. Bu, bugün hala uçak kokpitlerinde izlenen şekil kodlaması ve farklılaştırma sistemi fikrinin ortaya çıkmasını sağladı.”
Cave, LEGO kontrol panellerini, düğmeleri farklılaştırma açısından aşağıdaki şekilde örneklendirmiş:
Cave, düğmeleri farklılaştırmak için kullanılan kodları da analiz etmiş. LEGO arayüzlerinde kullanılan altı farklı kodlama şöyle: boyut, şekil, renk, doku, konum, işlem. Örnekler ise aşağıdaki gibi:
Organize etme/yerleştirme
Cave, aşağıdaki üç örnekte kümelendirmeyle farklılaştırma yapıldığına değiniyor. Mavi üzerine beyaz kümelendirmenin daha net olduğunu vurgulayan tasarımcı, bu yaklaşımın ardında Gestalt prensibinin olduğunu belirtmiş.
Sovyet kontrol panellerinden, Dyson ve Audi gibi araçlarına uzanan örneklerle dağınık ve birleştirilmiş panelleri anlatan Cave, LEGO’nun panellerini bu açıdan da analiz etmiş.
Lego araç kontrol panellerinden örnekler: Dağıtılmış (sol) ve birleştirilmiş (sağ)
Yukarıdakiler de UFO kontrol panelleri 🙂
Özellik, operasyon, teknoloji ve kullanım senaryosuna göre yerleştirme
George Cave’e göre LEGO’nun en iyi 3 kontrol paneli
Cave bir minifigür olsaymış, önünde aşağıdaki panellerin olmasını tercih edermiş.
George Cave‘in “The UX of LEGO Interface Panels” başlıklı bu nefis makalesinin tamamını okumak isterseniz, bu adresi ziyaret edebilirsiniz. Tasarımcının çalışmalarını Instagram’ı ve GitHub’ı üzerinden takip edebilirsiniz.
Görsel: The UX of LEGO Interface Panels
