Günümüzde atıkların kullanıldığı sayısız yaratıcı işe rastlamak mümkün. Hatta Artur Bordalo gibi bazı sanatçılar, resmen atık malzeme kullanımlarıyla özdeşleşen isimler haline geldi. Fakat bu haberde yer verdiğimiz Kongolu gençler tarafından yapılmış eserlerin bambaşka bir ruhu var sanki. Bölgede yaşanan trajediyi ve buna rağmen küllerinden yeniden doğma umudunu çok iyi yansıtıyorlar. Bu eserlerden çok etkilenen sanatçı Stéphan Gladieu da bu sanatçıların çalışmalarını desteklemiş ve onları fotoğraflarla ölümsüzleştirmiş. Böylece ortaya Homo Détritus isimli nefis bir fotoğraf serisi çıkmış.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Ekolojik felaketin ve sömürgeciliğin yarattığı trajediye karşı sanat
Kinşasa, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin başkenti ama aynı zamanda Amerika ve Avrupa ülkelerinin atıklarını gönderdiği birçok yerden biri. Tıpkı ülkemize de gönderdikleri gibi… Bunu yapmak aslında yasa dışı. Ancak zengin ülkeler, yoksul ülkelerin bu çöpleri işlemek veya geri dönüştürmek için kaynaklara sahip olmadığını bilmelerine rağmen hala tonlarca enkaz ihraç etmeye devam ediyor. Bu atıklar yığıldıkları yerde bir istilacı gibi varlık gösteriyor, etraflarındaki her şeyi yavaşça yutuyor.
Bu ekolojik felaket karşısında, Kinşasa’nın gençleri atıkları geleneksel dini kostümlerde kullanarak dönüştürmeye başlamışlar. Böylece ekolojik duruma olan tepkilerini gösterirken aynı zamanda geleneksel sanatlarını yeniden canlandırmaya başlamışlar. Bu sanat, sömürgecilerin Katolikleşmeye zorladığı bölgede, diğer kültürel değerlerle ve ritüellerle birlikte yok olmaya yüz tutmuşken çöplerle canlanmaya başlamış anlayacağınız. Benzer bir refleksi, Etiyopya’da çöpleri muhteşem aksesuarlara dönüştüren Daasanach kabilesinde de görmüştük.
Gladieu, fotoğrafların Afrika maskeleri üzerinden ekolojiyi anlatmasına dikkat çekiyor. Geleneksel maskeler doğal malzemelerle yapılırdı. Ataların ruhunu veya doğal dünyanın ruhunu sembolize ederlerdi. Bu genç sanatçılar bu geleneksel maskeleri bir şekilde yeniden icat ediyorlar ama bugün daha fazla çöp buldukları için bunu çöple yapıyorlar.
Gladieu, yeni bir fotoğraf projesi için Yoruba’da araştırma yaparken, plastik şişeler giymiş bir kızın fotoğraflarını bulmuş. Daha sonra bu kıyafetlerin birçoğunun Kinşasa’da zaten mevcut olduğunu, artan atık sorununa kültürel bir yanıt olarak yerel sanatçılar tarafından üretildiğini keşfetmiş. Maskeler, bedeni tamamen örten çöplerden oluşuyor.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Fotoğraflar çok sayıda alt metinle bezeli. Örneğin “Sahte Adam” anlamına gelen “Homme Bidon” isimli yukarıdaki esere yakından bakalım. Bu parlak renkli bardaklar, su kapları ve kovalardan oluşan bir maske. Ellerinde birer kova bulunan figür, başının üstünde bir leğeni dengeliyor. Sarı bidonun ağzı, maskenin de ağzını temsil ediyor. Bu ağız açıklığı, susuzlukla ağzını açmış bir insanı temsil ediyor. Figürün solunda sarı bir sandalyede eline su döken bir kadın oturuyor. Bu görüntü, 2020 itibariyle insanların yalnızca yüzde 30’unun güvenli içme suyuna erişebildiği Sahra Altı Afrika halkları gibi yoksul ülkelere ve suyun adaletsiz ekonomisine atıfta bulunuyor.
Homo Détritus serisinin tamamını Stéphan Gladieu’nun internet sitesinde görebilir, yeni çalışmalarını Instagram’ı üzerinden takip edebilirsiniz.
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Görsel: Stéphan Gladieu
