r/Place Etkinliği Neden Türk Bayrağı Savaşından Daha Büyük Bir Olay?

İnternetin en eski sosyal ağlarından birisi olan Reddit’te bu yıl 1 Nisan’da 4 gün sürecek bir etkinlik ikinci kez düzenlendi. r/place subreddit’inde gerçekleşen etkinlikte her kullanıcı 5 dakika içinde 1 pikseli boyayabiliyor ve kocaman bir kanvas üzerinde dilediğini yapıyor. Fakat alanın büyüklüğü ve kullanıcı sayısının çokluğu bu etkinliği tek kişilik bir eğlence olmaktan çıkarıyor. Topluluk olarak hareket etmek, plan yapmak, yapmak istediğiniz eseri uygulamak ve korumak ve hatta diğer topluluklarla konuşarak diplomasi yürütmek r/place’in özeti. Özetle r/place yaşananlar, tıpkı tarihi olayları anlatırken olduğu gibi kimin perspektifinden bakıyorsanız onu güzelleyen bir anlatı yaratmaya müsait. Fakat yaşananlar ve hakikat, anlatılan destansı başarılardan ve kimi toplulukların dünyaya gününü göstermesinden çok daha fazlası.

r/place neydi, ne oldu?

2005’te kurulan Reddit günümüzün popüler sosyal ağları ile hemen hemen aynı geçmişe sahip. Facebook 2004’te, YouTube 2005’te, Twitter 2006’da kuruldu. Tarihsel olarak Reddit yeni yetme bir platform değil, fakat dinamikleri ve kullanıcı deneyimi onu hala radarın altında tutuyor. TikTok, kısa video formatıyla birkaç senede en popüler platforma dönüşürken Reddit hala ağırlıklı olarak metin tabanlı iletişime dayanıyor. Haliyle geniş kitlelere büyük bir albeniyle ulaşmıyor. Reddit’in tüm mantığı “r/” ile başlayıp bunun altında oluşturulan subreddit isimli alt gruplar, forumlar üzerinden etkileşim kurmaya dayanıyor. Her hobinin, ilgi alanının bir alıcısı var. Eğer ilgi alanınızın bir subreddit’i yoksa siz de açabilirsiniz. Topluluk kavramı web 3.0 ile parlak bir sözcüğe dönüşmeden yıllar yıllar önce Reddit gibi mecralarda topluluk hissi açıkça yaşanıyordu.

Reddit, 1 Nisan 2017’de r/place subreddit’inde birlikte çalışmaya dayalı bir proje olarak bu kanvası yayınladı. Reddit kullanıcıları yine geçtiğimiz günlerde olduğu gibi topluluklar arasında çatışmalar ve müzakereler yaşamış ve eserlerini ortaya çıkarmaya çalışmıştı. Fakat 5 yıl önce Twitch yayıncıları bu kadar yaygın değil, TikTok ise henüz bildiğimiz anlamıyla ortalıkta yoktu. Dolayısıyla bugün konuştuklarımız, o zamanlar sadece küçük bir grup içinde yaşanmış ve nostaljik değeri olan anılar olarak saklanmıştır. Ve etkinlik sonunda Reddit, tüm subreddit’i gizli konuma çekip erişime kapatmıştı.

2017’de yaşananların hızlandırılmış halini alttaki videodan izleyebilirsiniz.

2022’de yeniden r/place’te buluşuyoruz

1 Nisan 2022’den birkaç gün önce Reddit anasayfasından r/place’in 1 Nisan’da geri döneceğini ve 4 gün boyunca aktif olacağını duyurmuştu. Durum böyle olunca tüm topluluk büyük bir heyecan ve coşkuyla karşıladı. İlk iki gün görece sakin ve olaysız geçti. Küçük topluluklar kendi aidiyetleri için anlamlı olan sembolleri kanvasa işlemeye çalışıyordu. Dizi, anime, spor, oyun gibi farklı dikeylerdeki alt kültürler kendilerini yansıtmaya çalıştı. Her topluluk kendi subreddit’i ve buna bağlı Discord sunucularında organize oldu. Yapacakları tasarımı oyladı. Ne zaman ve nerede çizime başlayacaklarını tartıştı. Ve tüm bu alt kültürlerin yanı sıra günümüz topluluklarının en büyük adiyet kaynağı ulus devlet kavramı da kanvasta kendini gösterdi. Savaş dolayısıyla Ukrayna bayrağı kanvasın büyük bir kısmını kaplarken ardından ABD, Almanya, Fransa, İspanya, Kanada, Türkiye gibi farklı topluluklar da bir araya gelerek kendi varlıklarını bayrakları ve kültürleri üzerinden göstermek istedi. Kanada bayrağının bir türlü yapılamamış olması da akıllara kazındı.

r/place’teki etkinliğin ana akım yayın organlarına ve internet kültürü hakkında yazmak birinci önceliği olmayan kanallara yansıması da tam olarak bu ulus devlet çatışmalarının başlamasına paralel gerçekleşti. 1000’den fazla aktif kullanıcının yer aldığı topluluklar birbirleriyle mücade ediyor ve kendi tasarımlarını daha büyük alanlarda sergilemek için uğraşıyordu. Öyle bir ortam düşünün ki bireyler, yüzlerle ölçülen küçük topluluklar ve yüz binlerle ölçülen büyük topluluklar aynı anda aynı alan üzerinde hareket ediyor. Hatta gün içerisinde tasarımlar sürekli el değiştiriyor. r/place’teki manzara Kuzey Amerika uyanıkken farklı Avrupa uyanıkken farklı idi. Dolayısıyla bu sadece bir “savaş” veya “üstünlük mücadelesi” değil. Diplomasi, iletişim, anlaşma, müzakere de içeriyor.

Birbirine komşu iki tasarım arasında ortak şekilde koyulan kalp veya benzeri tasarımlar bu iki tasarımı üreten topluluklar arasında barış olduğu ve olası bir saldırı durumunda birbirlerine destek verecekleri anlamına geliyor. 1 Nisan’da Türkiye ile Azerbaycan ve Hollow Knight toplulukları arasında anlaşma imzalanmıştı.

2 Nisan ve sonrasında özellikle internet kültürü üzerine eğilen ve buradan beslenen küresel çaptaki tüm yayıncılar Twitch’teki yayınlarında r/place yayınları yapmaya başladı. Elraenn ile xQc arasındaki Türk bayrağı savaşı her yerde bilinen, duyulan olay olurken Hasanabi gibi Twitch’in en büyük yayıncıları da kendi odaklarında yayınlarını yaptı. Tabi bu etkinlik sayesinde birçok yayıncı da kitlesini genişletti ve normalin üstünde erişime sahip oldu.

r/place internet kültürü ve topluluk için neden özel?

r/place’i kıymetli kılan en büyük faktör internet içinde varolan ve bu kültürü benimsemiş herkes için kendinden bir şeyler koyabileceği bir alana sahip olması. Tasarımını hayata geçirebilmesi için diğer insanlarla birlikte çalışmak zorunda olması ve tasarımını korumak için müttefiklere ihtiyacı olması. Tabii bu denklemi ulus devlet üzerinden tanımlarsanız ortaya milli bir mesele çıkıyor. Farklı küçük toplulukların kendi varlıklarını işleyebilmesi için diğer topluluklarla anlaşması ve kendilerine yer edinmeleri asıl güzellik. Mehdi Moussaïd’in hazırladığı r/place üzerindeki hareketliliğin sıcaklık haritası da gösteriyor ki Türkiye ile xQc arasındaki mücadele devede kulak kalıyor. Kanvas üzerindeki çok çeşitli yerler çok daha sık değiştirmiş ve dönüşmüş. Sıcaklık haritasının yüksek çözünürlüklü haline de buradan ulaşabilirsiniz. Kanvasın sol alt köşesinde yer edinmek için 1 milyondan fazla kullanıcı piksellerini bu alanda kullandı. u/Nike2341 ise tüm etkinliğin ölçeklenmemiş tüm sıcaklık haritasını hazırladı; buradan izleyebilirsiniz.

Yüzlerce piksellik alana yayılmaya çalışan büyük toplulukların dışında 10-20 piksellik alana bir Pikachu, bir 76ers logosu, Formula 1 arması veya Mario koymak ve bunu korumaya çalışmak başka bir his. Daha küçük topluluklar da birçok anı biriktirdi. Hiçbir piksel diğerinden daha büyük değil ve her küçük tasarım da bir o kadar kıymetli. Ve hatta kanvasa iyice yaklaştığınızda uzaktan bakınca fark edilmeyen yüzlerce detay görmek mümkün.

Hırsız polis, katil kim, vampir gibi oyunları baz alan, ekip içindeki birinin katil olduğu oyun Among Us‘ın karakterleri kanvas üzerinde her yerdeydi. Saklanmak üzerine kurulu olan oyunun karakterleri kanvas üzerinde de gizlenmişti. Hatta öyle ki saklandığı tasarımı bozmadan birkaç piksel ile gizleniyordu. Star Wars afişi içinde gizlenmiş küçük karakterleri görebilirsiniz.

Kanvas üzerine saklanan Among Us karakterlerini incelemek için etkinliğin ikinci gününde u/AndreLikesDogs bir bot yazdı ve tüm kanvası inceledi. O sırada 747 adet Among Us karakteri vardı! Among Us’ların güncel haritası ise burada. Bir başka harita ise final öncesinde toplamda 1803 Among Us olduğunu gösteriyor.

Etkinliğin üçüncü gününde r/OnePiece organize olarak mangadan vurucu bir kareyi kanvasa taşıdı. Son gününde ise Fransa ile ittifak kurarak bayrağın üst kısmına başka bir tasarımı yerleştirdi. Kanvasın sol alt köşesi en yoğun değişime uğrayan yerken etkinlik sonunda burayı koruyabilmek r/OnePiece için de çok anlamlı oldu.

r/place, internet kültürünün birer parçası olan, sanal topluluklara ve alt kültürlere aidiyet duyan herkes için çok anlamlıydı. Birlikte hareket etmek, ittiraklar kurmak, detayları keşfetmek ve şaşırmak 4 günün özetiydi. Anlamlı ve özel bir etkinlik oldu. Büyük destanlar yazıldığı veya bazı gruplar dünyaya gücünü gösterdi diye değil, internetin güzel bir yer olabildiğini ve insalarla iletişimin ne kadar büyük gücü olduğunu gösterdiği için anlamlı ve özeldi. Her şey yok olmadan 30 saniye önce alınmış 8K çözünürlüklü ekran görüntüsüne zum yaparak buradan inceleyebilirsiniz. Kısa ve uzun olarak iki versiyon halinde tüm etkinliğin hızlandırılmış videolarını da aşağıda bulabilirsiniz.

Unutmayın etkinliğin sonunda ortaya çıkan şeyden çok daha fazlası 4 gün içerisinde yaşandı ve kıymetli olan da buydu. Buradaki interaktif harita/site üzerinden kanvas üzerindeki tüm eserlerin kökenlerini öğrenebilirsiniz. Ve meme’lere geçmeden önce not edilmesi gereken bir konu var ki, final eser NFT olarak satışa çıkmayacak, çıkmasını da hiçbir topluluk istemiyor. Birileri ekran görüntüsünü alıp OpenSea’de listeleyebilir ve bundan kazanç sağlamaya çalışabilir. Fakat binlerce insanın emeği, anısı ve eseri tek bir kişi tarafından NFT’ye dönüştürülüp paha biçilebilir mi?

Bu dört günde kendi hikayesini ve karakterleri yaratan r/place için FRP oyunlarında kullanılan ve kişinin iyi-kötü ile adil-kaotik eksenlerindeki konumunu belirleyen “alignment chart” üzerine de etkinliğin akılda kalan büyük topluluklarını yerleştirdiler. Etkinlik bittikten sonra bile meme’ler, saygı duruşları, referanslar ile r/place’in 2. edisyonu uzunca bir süre daha anılacak. Ve evet hemen her topluluk tasarımları için bot kullandı.

Doğrudan r/place’teki bir post ile mehteri veriyorum. Kanvas üzerinde en fazla pikseli olan 30 topluluğun eserlerini ise aşağıda bulabilirsiniz, tam boyutlu hali ise bu bağlantıda.