Kentte ortak üretim kültürünü oluşturmak ve yaygınlaştırmak üzere faaliyet gösteren sosyal tasarım girişimi Şehrine Ses Ver, Bomonti’de keşif ve infografik atölyesi düzenledi. Yaz aylarında yapılan ve İstanbul’un en eski semtlerinden Bomonti’nin yıllar içerisinde yaşadığı dönüşümü ve değişimi inceleyen atölye, yaratıcı kültür kampüsü niteliğinde kurulan bomontiada’nın “Köklerin Hikayesi” etkinlikleri kapsamında yer aldı. Bomonti, İstanbul’un merkezi konumlarından biri olmasının yanı sıra Bira Fabrikası gibi değerleriyle de farklı dönemlerde farklı çehrelere bürünmüş bir semt.

İsmini, İsviçreli Bomonti Kardeşler tarafından kurulan bira fabrikasından alan semtin kökleri araştırmak için Şehrine Ses Ver’in düzenlediği atölyede beş konu seçildi; yapısal dönüşüm, sanayi, kamusal alanlar, rotalar ve potansiyel kesişim alanları. Merve Akdağ Öner, Kemal Şahin, Ersan Avcı’nın atölye yürütücüleri olarak yer aldığı çalışmada ilk sanayi fabrikaları, 1973 köprü inşaatı ve Bomonti tüneli gibi dönüşüm basamakları ile semtin sanayi kimliği ve sosyal yapıları bir arada değerlendiriliyor.

Atölye Yürütücü Ekibi:
Merve Akdağ Öner, mimar, EPiGRAM, Şehrine Ses Ver kurucusu
Kemal Şahin, MSGSÜ, Enformatik Bölümü öğretim görevlisi, SomutdüŞ kurucusu
Ersan Avcı, Tarih bilimci, Antropolog, Habitus Research

Görsellerin büyük hali için görsele tıklayabilirsiniz.

Proje metni:
“Ekip olarak, Bomonti’de 20. yüzyılın ikinci yarısından bu yana süren dönüşümünün sosyo-mekansal boyutunu inceleme alanı olarak seçtik. Bu kapsamda, tarihsel anlamda semtin karakterini oluşturan demografik unsurları ve hareketlerini ele aldık. Demografik unsurları, mekansal ölçekte yarattığı etkiler (fabrikalar, işçi konutları, kiliseler vb.) üzerinden değerlendirdik. 80’li yıllarda küresel ölçekte yaşanan iktisadi dönüşümlerle paralel bir şekilde Bomonti’de sanayi üretiminin yerini hizmetler sektörüne bırakmasının, mekansal ölçekte ve semte yeni dahil olan kesimlerle de sosyal yapıda yarattığı dönüşümü ele aldık. Semt sakinlerinin yanı sıra Bulgar, Gürcü, Fransız Katolik, Rum ve Ermeni kiliseleriyle görüştük, semtin tarihsel serüvenini onlardan dinledik, günümüzdeki dönüşüm süreci hakkında değerlendirmelerini aldık.”

Ekip Adı: Yol Yok

Ekip Üyeleri:
Burcu Akbaba, MSGSÜ, Sosyoloji (öğrenci)
Başak Nur Vanlıoğlu, MSGSÜ, Grafik Tasarım (öğrenci)
Melih Fırat Ayaz, MSGSÜ, Şehir ve Bölge Planlama (öğrenci)

Proje metni:
“Projenin ilk başında bölgede yaşanan dönüşümü ele almaya karar verdik. Dönüşümü incelemek ise bizi değişen değerler, oluşan veya daha da belirginleşen sınırlar ve tüm bunların ortasında bölgesel odaklara götürdü. Bomonti konumu nedeniyle doğal, fiziksel ve sosyal açıdan çok fazla bileşeni ve sınırlayıcıyı barındıran bir mahalle.Tarihsel süreçte, Bomonti’de değişen bağlantıları, kesişim noktalarını, açık ve yeşil alanları ve yapıların sokaklarda yaratttığı etkileri (yükseklikler, sokak genişlikleri, yapısal etkenler vb.) inceleyerek sokaktaki hikayelerin izlerini sürmeye başladık.”

Ekip Adı: İz

Ekip Üyeleri:
Anıl Emmiler, Yıldız Teknik Üniversitesi, İletişim Tasarımı (öğrenci)
Ezgi Güler, İstanbul Teknik Üniversitesi, ŞBP (mezun), Kentsel Tasarım (YL)
Gözde Karahan, Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama (mezun)

Proje metni:
“Yürütülen atölye kapsamında İstanbul’un eski sanayi yerleşimlerinden biri olan Bomonti bölgesini ele alıyoruz. Ekip 9.20 olarak bu çalışmaya “yapı” kategorisinde katkı sunmaya çalışıyoruz. Bomonti, İstanbul’un tam merkezinde yer alan, bunun dışında da kendine has pek çok özellik barındıran özgün bir alan. Gerek sınıfsal, gerekse demografik yapısıyla da ilgi çekici. Şimdi ise yeniden önemli bir değişim ve dönüşüm sürecinin içinde.

Atölye bu noktada bu dönüşümü ve niteliğini incelemek açısından önemli bir yerde duruyor. Biz de bölgenin mevcut ve muhtemel dönüşümünü incelerken,hem geçmişten günümüze bölgedeki yapıların fonksiyonel değişimlerine odaklanıyor, hem de yapıların mevcut durumlarını kategorilere ayırıyoruz. Bu noktada günümüzdeki değişimin “ikonları” haline gelebilecek “Hilton, Anthill, MSGSÜ, Bomonti Bira Fabrikası” gibi kendi içinde de kategorilendirilebilecek binaları detaylıca inceleyerek bu dönüşüm hakkında fikir sahibi olmaya çalışıyoruz. Ayrıca bölgedeki gecekondular, metruk yapılar, hala işleyen sanayi binaları ile bu yeni durumun ikonlarının ilişkisini de inceleyerek Bomonti’de gerçekleşen dönüşümün mahalleye yansımalarının izini sürüyoruz. Günümüzdeki öneminin yanı sıra geçmişi de hayli önemli olan ve bugün pek çok yenilikle birlikte, pek çok kontrasta, çarpıklığa sahip olan bu bölgenin geçmişine ve geleceğine ilişkin çalışma yapmanın atölyenin başından bu yana bizi oldukça heyecanlandırdığını söylemek mümkün.”

Ekip Adı: 9.20

Ekip Üyeleri:
Alperen Bal, MSGSÜ, Mimarlık (öğrenci)
Gamze Yaşar, MSGSÜ, Şehir ve Bölge Planlama (öğrenci)
Ferhat Akbaba, MSGSÜ, Grafik Tasarım (öğrenci)

“Bomonti bölgesi ve Bomontiada oluşumunu gözlemlemek için alan gezisi yaptık. Atölyeye dönüp Bomonti bölgesinin ve bu alandaki dönüşümün süreciyle ilgili bilgi alıp, tüm ekip aramızda tartıştık. Daha sonra grup olarak toplandık ve Bomonti bölgesindeki gözlemlerimizi paylaşırken konu başlığı olarak rotaları incelemeye karar verdik. Alt başlığımız da kullanıcı profillerini incelemekti. Bomonti bölgesinde yaşayan ya da bölgeye dışarıdan katılan kullanıcı profilini araştırıp, farklı yaş grubu, meslek grubu ya da sosyo-ekonomik duruma göre hangi rotalar kullanılıyor ya da kullanılmıyor, hangi sokaklarda insanların yolları kesişiyor ya da hiç kesişmiyor bunu gözlemlemek için sokağa çıktık, insanlarla konuştuk. Bölgedeki odak noktalarını belirledik. Üç araştırma metodu geliştirdik; ilki, kullanıcı profili anketiydi, bu anket bizim kullanıcıları alt baslıklar altında kategorize etmemize yardımcı olacaktı. İkincisi, elimize aldığımız haritalara kullanıcıların kullandıkları rotaları çizdirmekti. Sonuncusu ise Bomonti içinde adres tarif edilirken hangi yapı ya da noktalar referans noktası olarak algılanıyor bunu analiz etmekti. Elde edeceğimiz bütün veriler bizi kentsel dönüşüm ve organik yapılaşma sonrası oluşan rota ve referans noktalarına götürecekti.

Sokağa çıkmadan önce bu kadar çok hikaye duymayı beklemiyorduk, ilk durağımız olan Bomonti antika pazarında tezgah açanlar ve alışverişe gelenlerle sohbet şeklinde hikayelerini dinledik. Çok keyifliydi, farklı profilden insanlarla konuşma imkanı bulduk. Bu çalışmamız haftasonu Bomonti kullanıcı profilinin gözlemiydi. Hafta içi de Bomonti’nin farklı kısımlarına gidip anket ve rota çalışmalarımızı yaptık, gezimiz sırasında bira fabrikasının eski bir çalışanına, rezidans sakinine, evinin kapısının önünde örgüsünü ören gecekondu sahibine ve pazara alışverişe gelen bir mimar gibi çok farklı profilden insanlara rastladık.”

Ekip Adı: Aks

Ekip Üyeleri:
Elif Kadayıf, Anadolu Üniversitesi, Endüstriyel Tasarım (mezun)
Enes Emin Bahadır, Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama (YL)
Melike Üresin, İstanbul Teknik Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı (YL)

Görsel: Şehrine Ses Ver