Effie araştırmaları, Türkiye’deki reklam sektörü için oldukça önemli bir karşılaştırma ölçütü sunuyor. Toplumsal cinsiyet rolleri açısından daha eşitlikçi bir geleceğin kapısını aralayan bir kaynak oluyor. 2018 yılında Türkiye’deki reklamların son 10 yılını ele alan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması’nın sonuçlarını detaylı olarak paylaşmıştık. Effie 2019 araştırmasının yol gösterici iç görüleri doğrultusunda hazırlanan “Reklamlar değişir, toplum değişir.” başlıklı kampanya yine haberlerimizde yer almıştı. Reklamları toplumsal cinsiyet eşitliği açısından ele alan Effie Awards Türkiye 2020 Televizyon Reklamlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması’nın sonuçları da açıklandı.
Reklamverenler Derneği tarafından toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yönelik çözümler üretme hedefiyle gerçekleştirilen proje Bahçeşehir Üniversitesi Reklamcılık Bölümü iş birliğiyle yürütülüyor. Bu yıl üçüncü fazı tamamlanan araştırmaya göre reklamlardaki cinsiyet eşitsizliğinin devam ettiği görülüyor. Ancak olumlu yönde bir ilerleme içerisinde olduğumuzun sonucunu çıkarabilieceğimiz veriler de bulunuyor. Reklamlarda kadınların görünürlüğünün artması ve kadınların geleneksel rollerinden sıyrılarak farklı cinsiyet rolleri içerisinde görünür olmaya başlaması bu gelişmelerin başında geliyor.
Kadınların reklamlardaki görünürlüğü artıyor
Araştırma kapsamında 282 reklam filmi analiz ediliyor. Bu sayının 124’ü Effie ödüllü reklamlarken 158’i finale kalan işler oluyor. Reklamlar incelenirken; ana karakterin cinsiyeti, ürün kategorisi bazında ana karakterin cinsiyeti, baskın rolü, medeni durumu, yaşı, çalışan rolü, yansıttığı baskın cinsiyet rolü, yardımcı karakterlerin cinsiyeti, dış sesin cinsiyeti gibi kriterler göz önünde bulunduruluyor.
Genel hatlarıyla incelendiğinde kadınların reklamlardaki görünürlüğü fark edilir derecede artıyor. 2020 Effie ödüllü TV reklamlarında kadın ana karakter oranı yüzde 40’tan yüzde 48’e çıkıyor. Effie 2020 reklamlarının genelinde ise kadın ana karakter kullanımı yüzde 53 oluyor.
Öte yandan yine de 50 yaş üzeri ya da farklı beden ölçülerine sahip kadınların reklamlardaki görünürlüğü hala oldukça kısıtlı. Ayrıca Otomotiv, telekomünikasyon, online/offline perakende, banka ve finans kategorilerinde kadın temsiliyeti sınırlı.
4 reklamın 3’ünde erkek dış ses kullanılıyor
2019 Effie televizyon reklamlarındaki jingle’ların yarısından fazlasını kadınların seslendiriyordu. 2020’de de bu durum artarak devam ediyor ve jinge’ların yüzde 58’ini kadınlar seslendiriyor. Öte yandan ufak bir yükseliş gerçekleşse bile reklamlarda dış ses kullanımında kadının sesi hala sınırlı düzeyde duyuluyor. 2019 ve 2020 Effie televizyon reklamları karşılaştırıldığında hala 4 reklamın 3’ünde erkek dış ses kullanılıyor. Bu veri dış sesin değişime en fazla direnen reklam unsuru olduğu bilgisini ortaya koyuyor.
2020 Effie televizyon reklamlarında her ne kadar daha fazla çeşitlilik barındıran kadın karakterlere karşılaşıyor olsak da çalışan rolündeki kadınlar ve kadının işyerinde gösterilmesi konuları odaklanılması gereken alanlar arasında yerini alıyor. Çalışan kadın rolündeki kadın ana karakter oranı yüzde 24 iken işyerinde gösterilen kadın oranı yüzde 16 seviyesinde kalıyor.
Tüm bu veriler ışığında çalışma hayatı içerisinde gösterilen kadın rölü ve dış ses kullanımındaki baskın erkek tercihi bir kenara bırakılırsa toplumsal cinsiyet eşitliği açısından reklamların iyi bir yöne doğru ilerlediğini söylemek mümkün. Reklamlarda ünlü kullanımı, ünlü karakterlerin baskın cinsiyet rolü ve 2019 ile 2020 yılları arasındaki karşılaştırmaları içeren grafikler raporda yer alan diğer detaylar oluyor. Effie Awards Türkiye 2020 Ödüllü Televizyon Reklamlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması raporunun tamamına buradan raporun özetine ise bu bağlantı üzerinden ulaşabilirsiniz.
Görsel: Reklamverenler Derneği
