Minyatür sanatı, en gelişmiş haline Türk ve Pers hanedanlıkları dönemlerinde erişti. Fars kültürü zaten Osmanlı Saray kültürüne model olmuştu ve Osmanlı sanatı ve edebiyatı Fars kültüründen güçlü bir şekilde etkilenmişti. Dolayısıyla bu haberde göreceğiniz birçok el yazması ve minyatür, kültürel açıdan sizde yakınlık hissi uyandırabilir. İran’ın ne kadar zengin ve köklü bir kültüre sahip olduğunu söylemeye gerek yok. İlk Pers İmparatorluğu MÖ 550’de kuruldu ve Ahameniş İmparatorluğu olarak biliniyordu. Pers krallıkları sonraki yüzyıllarda yükselip yıkıldı, ancak kültürel olarak varlığını sürdürdü ve yayıldı. Fars edebiyatının ve sanatının 700 yıl önceki ilhamla dolu Altın Çağını, Kongre Kütüphanesi’nin (Library of Congress) çevrim içi koleksiyonu üzerinden artık bütün dünya keşfedebilecek.
Kozmopolit bir el yazması koleksiyonu
Koleksiyonda antik İran efsanelerini içeren Şehname isimli destan ve Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin eserleri gibi etkileyici el yazmaları yer alıyor. El yazmalarının tamamı İslam kültürüne ait değil ama büyük kısmının öyle olduğu belirtilmiş. El yazmalarının yanı sıra bazı taş baskılar ve baskı başlıkları da çevrim içi olarak incelenebiliyor. Aslında bu arşiv sadece İran tarihinin değil başka kültürlere ait Farsça el yazmalarını da içeren kozmopolit bir arşiv. Kongre Kütüphanesi’nimn açıklamalarına göre arşiv, Farsça konuşulan İran, Afganistan ve Tacikistan topraklarından gelen kitapların yanı sıra Hindistan, Orta Asya, Kafkaslar ve Osmanlı yönetimi altındaki bölgelerden gelen çok sayıda Farsça el yazması ve taş baskı kitap içeriyor.
Kütüphane, ciltleri dijital ortama aktarmamış ancak birçok cildin başlı başına sanat eseri niteliğinde olduğunu belirtiyor. El yazmalarında, tuhaf karakterler ve sahneler içeren minyatürlerden süslü kaligrafilere kadar birçok ilham verici unsur görmek mümkün.
Çevrim içi koleksiyona buradan erişebilirsiniz.
Tabii bu haberi okuduktan sonra sorulabilecek en yerinde sorulardan biri şu; bu eserlerin Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan bir kütüphanede ne işi var?
Aşağıdaki görselleri tıklayarak Kongre Kütüphanesi’nin sitesinde eserle ilgili ayrıntıları görebilirsiniz.
Hindistan’daki yaşamdan bir kesit sunan bu minyatürde; bir cerrah, afyon kullanan bir hastanın bacağı üzerinde çalışıyor.
Klasik Fars şiirinden alıntılar içeren el yazmasından bir sayfa.
Firdevsi’nin Şehnâme’sinden bir sayfa.
Şirazi’nin Kitāb-i Saḥr-i ḥalāl’inden bir sayfa.
Kazvinî’nin Acâibü’l-Mahlûkat el yazmasından bir sayfa.
Avrupa’ya ait Orta Çağ el yazmalarını içeren arşivi ise aşağıdaki haberimizde müjdelemiştik:
