Yiyecek olarak tüketilmeyen atık gıdaları farklı şekillerde değerlendiren pek çok projeye yer verdik son yıllarda. Bunlar içinde aklımıza kazınan en dikkat çekici örneklerden biri, İngiliz startup FRUU’nun, çiftçilerden satın aldığı atık meyveleri geri dönüştürerek ürettiği doğal kozmetik ürünleriydi. Sebze ve meyve denince akla gelen bir diğer hoş örnek de Nicole Stjernsward’ın meyve ve sebze atıklarını doğal pigmentelere dönüştüren Kaiku adlı tasarımı idi. Şimdi de İspanyol tasarımcı Júlia Roca Vera’nın bütüncül güzellik yaklaşımıyla atık meyvelerden ürettiği Lleig adlı kozmetik ürünleri var sırada.

Lleig bütüncül güzellik anlayışını öne çıkarıyor

Katalanca “çirkin” anlamına gelen Lleig, süpermarketler tarafından kullanılan kozmetik kalite düzenlemelerine uymadığı için üreticisinin elinde kalan çirkin(!) meyvelerden yapılıyor. Tahminlere göre Avrupa Birliği’nin toplam bahçecilik üretiminin üçte birinden fazlası tam da bu nedenle çöpe gidiyor.

Júlia Roca Vera öncelikle tek bir meyveden kaç farklı ürün yapabileceğini görmek için tek bir portakal üzerinde çalışmış. Ondan en iyi şekilde faydalanmayı ve atık miktarını en aza indirmeyi hedeflemiş. Bu bir portakaldan, genel ve uçucu yağları ve kabukları çıkarmış. Böylece bir nemlendirici ve sabun yapabilmiş. İçmek için de suyunu sıkmış.

Çağdaş insan hem kendisi hem de meyveler için güzel-çirkin kodları yarattı

Yaptığı ürünlerin her birinin ambalajı için, ürün bittiğinde atılmak yerine yeniden doldurulabilen heykelsi bir seramik kap hazırlamış. Júlia Roca Vera ürünlerin tüketim biçimi için de, antik çağlardan beri var olan bütünsel banyo geleneklerinden esinlenmiş: Ritüeli tamamlamak için, kullanıcının kil kavanozu suyla doldurması ve kaseye dökmesi gerekiyor. Su önemli çünkü kurumuş turuncu kabuklarla karıştırıldığında ve yüzü yıkamak için kullanıldığında, eski Yunanlıların banyolarından sonra yaptığı gibi kullanıcının yüzüne portakal parfümünün kokusunu bırakıyor. Bu basit hareket, suyu önemli kılarak onu bir kozmetik ürüne dönüştüyor. Roca Vera kullanıcı bu şekilde cildini temizledikten sonra, yüzünün nemlendiriciyi emmesini beklerken diğer yandan portakal suyunu da içmesini tavsiye ediyor. Bu sayede bedeni ve cildi içeriden de beslemiş oluyor. Antik Yunan geleneğine göre termal banyo sırasında insanların su ihtiyacını karşılamak üzere meyve yediklerini hatırlatıyor.

Elisava Tasarım ve Mühendislik Okulu öğrencisi olan Júlia Roca Vera projesinde bir portakal kullanmasına rağmen aynı sürecin elma, muz veya havuç gibi diğer yaygın olarak atık kabul edilen meyve ve sebzele için de uygulanabileceğini söylüyor. Malzeme sağlamak için, atılan meyve ve sebzeleri çöpe gitmekten kurtaran Espigoladors adlı yerel bir sosyal girişimle çalışmış.

Roca Vera’ya göre Lleig projesi, sağlık ve zindeliği dış görünüşten daha öncelikli hale getiren bütünsel bir güzellik yaklaşımını teşvik ediyor. “Doğa bizi sayısız şekil ve biçimlerde büyütüyor, ancak biz insanları ve sebzeleri güzel ya da çirkin olarak sınıflandıran ikili bir kod yarattık. Kişisel olarak, bu kuralı değiştirmenin veya görünümden çok kaliteye daha fazla önem verecek şekilde uyarlamanın iyi olacağını düşünüyorum.” diyor.

Görsel: Júlia Roca Vera