Çevrenizde giderek artan binalar arasında sıkıştığınızı ve bunca beton seviciliğiyle rant ekonomisine karşısında elinizden bir şey gelmediğini düşünüyorsanız, iyi haber yanılıyorsunuz. Daha iyi haber ise böyle hisseden ve düşünen bir grup insanın başlattığı yeşil gerilla hareketinin varlığı. Gerilla bahçıvanlığı ya da bahçeciliği, özel mülkiyete dahil olmayan, halka açık ve terk edilmiş alanlarda izinsiz ağaç dikme eylemi olarak tanımlanıyor.
Kentsel yeşillendirmenin bu izinsiz biçimi, bireylerin ve toplulukların bitkileri kullanarak kamusal alanları kamu yararı için geri kazanması anlamına geliyor. Ortaya çıkan irili ufaklı bahçeler, biyoçeşitliliği artırırken, hava kirliliğini azaltmaya ve aşırı ısınmayı önlemeye yardımcı oluyor.
Terim olarak ilk kez 1970’li yılların New York’unda karşımıza çıkmış olsa da, yerel halkın katılımıyla kamusal alanları ağaçlandırma, terk edilmiş arazilerde yiyecek veya çiçek yetiştirme, gerek gıda gibi temel bir ihtiyacı karşılayabilmek, gerek ata topraklarının mirasına sahip çıkmak amacıyla tarihin çeşitli dönemlerinde ve yeryüzünün farklı coğrafyalarında başvurulmuş bir yöntem.
Yasa dışı bir hareketten, otoritelerin desteklediği bir akıma
Köle olarak getirilen Afrikalı çiftçiler, saç örgülerinin içine sakladıkları tohumlarla kendi topraklarına özgü bitkileri bu şekilde Amerika kıtasına taşıdılar. 17. yüzyıl İngiltere’sinde ortaya çıkan The Diggers adlı grup, kullanılmayan alanlarda izinsiz sebze ve meyve yetiştirerek yaşam maliyeti kriziyle mücadele etmenin yolunu böyle buldu.
Geçmişte otorite karşıtlığı olarak yorumlanarak kimileri tarafından tepki gösterilen bu toplumsal hareket, bugün küresel ısınmaya alternatif bir çözüm olarak görülüyor. Öyle ki, bir dönem kraliyetin mücadele ettiği gerilla bahçıvanlar, bugün bizzat kraliyet ailesi tarafından destekleniyor.
Celebrating the crowning endorsement by Queen GUERILLA CAMILLA of #guerrillagardening. HRH toured ‘my’ public ‘estate’ and joined in harvesting our guerrilla-grown lavender. Try out royal deference if you ever face hassle as a guerrilla. #QueenCamilla #Coronation pic.twitter.com/IyjdKM4Hea
— Richard Reynolds (@Richard_001) May 6, 2023
Köklü bir toplumsal hareket olan gerilla bahçıvanlığı, asıl popülaritesini bahçeciliğe meraklı İngiliz bir reklamcı olan Richard Reynolds’ın 2003 yılında “On Guerrilla Gardening” adlı bir kitap yayınlamasıyla kazandı. Halen bu konuda konferanslar veren Reynolds, gerilla bahçıvanlığının tarihçesini, felsefesini ve tekniklerini anlattığı bir de web sitesi hazırladı. Reynolds’ın dijital dünyada dolaşıma soktuğu gerilla bahçıvanlığı terimi, 2020 yılında pandeminin patlak vermesiyle birlikte hacim kazanarak daha fazla konuşulmaya ve dünyanın çeşitli noktalarında bir araya gelen kent toplulukları tarafından genellikle tohum topları kullanılarak hayata geçirilmeye başlandı.
Yalnızca Instagram’da hakkında 24 bin 093 gönderi bulunan ve sosyal medya platformlarında #guerrillagardening hashtagi ile büyüyen akım, TikTok ile birlikte bugünlerde altın çağını yaşıyor. Ekolojik kaygıları yüksek bir jenerasyon olan Z kuşağının hızla sahiplendiği gerilla bahçeciliği, bir TikTok akımına dönüşmüş durumda. Genç gerilla bahçıvanların tuzluklara veya su tabancalarına koydukları tohumların arka plandaki eğlenceli müzikler eşliğinde kullanılmayan halka açık alanlarda toprakla buluştuğu videolar, #guerrillagardening hashtagi ile 36,3 milyon toplam görüntülenme sayısına ulaştı.
@sfinbloom Where do you find and plant native wildflower seeds‽ #🧂🌱🌸🐝 #bloomtheplanet ♬ Immigrant Song (Remaster) – Led Zeppelin
Gerilla bahçıvan olmak için bilmeniz gerekenler
Bu harekete dahil olmak isteyenlerin göz önünde bulundurması gereken bazı önemli noktalar var. Öncelikle doğaçlama bir hareket gibi görünse bile, esasında öyle değil. Tohumları sereceğiniz bölge veya arazi ile ilgili öncesinde bir planlama yapanız gerekiyor. Bölgenin ekolojisine uygun olmayan istilacı veya yerli olmayan türleri rasgele etrafa saçmak yerine, yerel bitki türlerine odaklanmalısınız. Ayrıca seçeceğiniz bitki türlerinin bölgedeki hava koşulları, yaya trafiği gibi dış faktörlere dayanıklı olması gerekiyor.
Tohumun çimlenmesini kolaylaştırmak için tohum topları veya parçalanabilir toprak kapsüller oluşturabilirsiniz. Ve en önemlisi izinsiz bir hareket olması nedeniyle hukuken otoritelerle sorun yaşamamanız için Hollanda ve İngiltere’de olduğu gibi yerel yönetimlere başvurabilir, onların gösterdiği alanlarda bu uygulamayı hayata geçirebilirsiniz. Ayrıca Richard Reynolds’ın gerilla bahçıvanlığına dair rehber niteliğindeki konuşması ile bir gerilla bahçıvan olan Ron Finley’in ilham verici hikayesini aşağıdaki videolardan dinlemenizi öneririz.
Görseller: Pexels, Twitter, TikTok
