Her ne kadar “bir sanal gerçeklik deneyi” desem de sanal gerçekliğin burada çılgın bir araç olduğunu fark etmeniz uzun sürmeyecektir. Karşımızda sanatsal ve bilimsel katmanları olan, akılları da baştan alan bir proje söz konusu.
Kişilik doğuştan mı gelişir yoksa gelişiminde kültürel kimlikler/çevresel unsurlar mı daha baskındır? Mark Farid ve ekibi sonu yumurta tavuk ilişkisine varabilen yüzyılların tartışma konusunu sanal gerçekliği kullanarak test etmeye niyetlendi. İşin içine sanal gerçeklik girince tartışma konusu haliyle kişinin yaşamı deneyimlerken benliğinin rolü, yaşamı algılama şekli gibi başlıklar dışında alışkanlıkların çevresel ve teknolojik koşullara göre nasıl biçimlendiğine de veri sağlayabilecek karmaşık yapılı bir projeye dönüyor.
“Seeing-I” adlı projenin detaylarına gelince;
Mark Farid 28 gün boyunca hiç çıkarmayacağı bir sanal gerçeklik başlığıyla yaşamını sürdürecek. Hiç tanımadığı, sadece ilişkisi olan heteroseksüel bir adam olarak bildiği bir kişinin hayatını her gün 23 saat boyunca deneyimleyecek. Bu 23 saatlik dilimler süresince insanların ziyaret edebileceği ve yalnızca yatak, tuvalet ve duşun olduğu bir alanda yaşamını devam ettirecek. Geri kalan birer saatlik dilimlerde de sinirbilim uzmanlığı olan bir psikologla seansa girecek. Psikolog bu süreç boyunca Farid’in sözlü düşünme biçimini gözlemleyecek.
“Diğer” kişi de bu süreç boyunca 180 derecelik görüş açısı olan, sürekli ses ve video görüntüsü yakalayan Google Glass ayarında bir gözlükle yaşamını sürdürecek. Farid’in 28 gün maruz kalacağı diğer kişinin hayatına, sanatçıyı ziyarete gelen kişiler de 23 saatlik dilimler içinde tanık olabilecek. Yani diğer kişi de hayatıyla ilgili tüm detayları başta Farid olmak üzere projeyi takibe alacak insanlara açık bir şekilde yaşama cesareti gösterebilecek biri olmalı.
“Diğer” kişi olmaya talip olanlar buradaki koşullar doğrultusunda 28 Kasım’a kadar başvurabilecek. İdeal aday Mark’ın psikoloğu, sinirbilimcisi, yakın arkadaşları, proje küratörü Nimrod Vardi ve projeyi belgeselleştirecek yönetmen John Ingle tarafından beş aşamalık bir süreç sonrasında seçilecek.
Tüm bunlar ne zaman olup bitecek, her şey hazır mı gibi sorularınız varsa; ekip daha Pazartesi günü proje için bir Kickstarter kampanyası başlattı. 18 Aralık’a kadar 150 bin Euro toplama hedefindeki kampanyaya farklı şekillerde destek olabilirsiniz. Projenin piyasaya çıkışı için ise 2015 sonbaharı veya en geç 2016’nın bahar sonu düşünülüyor.
Farid’in sağlık durumuyla ilgili hazırlıklara ve görüşlere bakarsak; geçmiş yıllarda Farid’in kim olduğuna dair değerlendirmelerde bulunan psikoloğu proje sonrasında da durumunu değerlendirecek. Bu psikolog deney süresince sözlü düşünme şeklini gözlemleyecek sinirbilim uzmanından farklı biri. Deney süresince sanatçının sağlık durumunda herhangi bir sıkıntı görüldüğü takdirde proje sona erecek.
Yakınları böyle bir deneyimin Farid’in hayatını nasıl değiştireceğini kestiremese de mutlaka belli bir değişiklik yapacağını düşünürken yakın bir arkadaşı da görme duyusunun olumsuz yönde etkilenmesinden endişeli.
Deneyin çıkış noktası ile yönteminin geçerliliği üzerine sorgulamalar olacağı gibi proje sıkıntısız şekilde gerçekleştiği takdirde de sonuçları psikologlar, psikiyatristler, sinirbilimciler, filozoflar, sanatçılar ve ilgili akademisyenlerden oluşan geniş bir kitle için kaydadeğer bir tartışma konusu vaat ediyor.
Projenin tanıtım filmine ve kamera arkasına buradan ulaşabilirsiniz.
