Nöroçeşitli bireylerin, Birleşik Krallık genel nüfusunun yaklaşık %15’ini oluşturduğu, yaratıcı sektörlerde ise bu oranın %50’ye kadar çıktığı tahmin ediliyor. DIVERGE; bu bireyler için güvenli, kapsayıcı ve üretken bir ortam oluşturmak amacıyla başlatılmış.
2023 sonbaharında hayata geçirilen proje, Cardiff Üniversitesi bünyesindeki yaratıcı topluluk ağı Creative Cardiff ve Cardiff merkezli tiyatro ve sahne sanatları yapımcısı Tom Bevan tarafından organize ediliyor. Aslında “ortak çalışma alanı” tanımı tam olarak DIVERGE’i açıklamak için yeterli değil. DIVERGE, her ay düzenlenen, nöroçeşitli bireylerin birlikte çalışabildiği, bağlantı kurabildiği ve ilham alabileceği bir “ortak çalışma buluşmaları serisi”. Etkinlikler, Birleşik Krallık’ın dört ana bölgesinden biri olan Galler’in başkenti Cardiff’in yaratıcı teknoloji merkezi Tramshed Tech’teki The Station adlı mekânda her ay düzenleniyor.
Sıradan ortak çalışma alanlarıyla ortak ve farklı olan özellikleri aşağıdaki gibi:
Süreklilik arz eden bir program (Her ay düzenleniyor)
Fiziksel bir mekânda yapılıyor (Cardiff’teki Tramshed Tech’te)
Ortak çalışma imkanı sunuyor (Sabah–öğle–öğleden sonra ortak çalışma saatleri)
Açık, ücretsiz ve tanı gerektirmiyor
Fiziksel ortam nöroçeşitli bireylerin ihtiyaçlarına özel olarak tasarlanmış. Ancak “ortak çalışma ofisi” projenin ana odak noktası değil. (Sürekli açık bir nöroçeşitli ofis binası değil)
Daha çok “ortak çalışma buluşması” şeklinde organize edilen bir topluluk programı
Resmi tanı şartı yok, kendini nöroçeşitli hisseden herkese açık
DIVERGE, Güney Galler’de kültürel ve yaratıcı alanlarda çalışan nöroçeşitli sanatçılara hem çalışma hem de iletişim kurma fırsatı sunuyor. Bu topluluğa katılmak için resmi tanı almış olmak gerekmiyor.
Tom Bevan, DIVERGE etkinliklerinin yapısını şu şekilde anlatıyor:
“DIVERGE’in en sevdiğim yanlarından biri, birlikte oluşturduğumuz topluluk. Bazen bu sadece aynı odada çalışarak birbirimize hesap verebilir olmak (body doubling) anlamına geliyor, bazen ise kaynak paylaşımı, yaratıcı süreçler, baş etme yöntemleri ya da sadece bir fincan kahve paylaşmak…”
Sessiz çalışma alanları veya özel odalar talep edilebiliyor
Program, saat 10:00’da başlıyor. Katılımcılar ister tanışma bölümüne katılabiliyor ister doğrudan çalışmaya geçebiliyor. Gün boyunca:
- Sessiz ve açık çalışma alanları
- Elektrik prizleri
- Sıcak içecek ve ikramlar
- Öğle saatlerinde nöroçeşitli bir yaratıcıdan konuşma ve soru-cevap oturumu
- Öğleden sonra ikinci bir coworking seansı
- Gün sonunda Tom Bevan’ın kolaylaştırıcılığında kapanış buluşması
gibi içerikler sunuluyor. Katılımcılar gün boyunca istedikleri zaman girip çıkabiliyor; ayrıca sessiz çalışma alanları veya özel odalar da talep edilebiliyor.
Bugüne kadar DIVERGE etkinliklerinde 100’den fazla nöroçeşitli yaratıcı ve konuşmacı ağırlanmış. Konuklar arasında oyun yazarı ve oyuncu Katie Payne, görsel sanatçı Tess Gray, şair ve rap sanatçısı Duke Al, ve kapsayıcı gazetecilik araştırmacısı Shirish Kulkarni gibi isimler yer almış.
Creative Cardiff Yöneticisi Carys Bradley-Roberts, projeyle ilgili şu açıklamalarda bulunmuş:
“Son 18 ayda DIVERGE ile gelişen destekleyici topluluğu görmek harikaydı. Tom, gerçekten kapsayıcı ve değerli bir alan yarattı. Katılımcılar dilerse ağ kurabiliyor ya da sadece gelip sessizce çalışabiliyor. Gelecekte bu topluluğu nasıl daha da güçlendirebileceğimizi görmek için sabırsızlanıyoruz.”
Proje, Arts Council Wales’in “Sharing Together” fonu ile destekleniyor.Etkinlikler ücretsiz ve herkese açık. Katılmak isteyenler için Creative Cardiff’in internet sitesinden ve sosyal medya hesaplarından duyurular yapılıyor.
Dünyanın başka noktalarında bu tür alanlar var mı?
İnternette biraz araştırma yaptığınızda dünyanın başka yerlerinde de bu türden düzenli etkinlikler, sanal coworking grupları ve hibrit/topluluk destek odaklı buluşmalar olduğunu görebilirsimiz.
Örneğin Berlin Neurodivergent Community, her iki haftada bir “Neurodivergent Co‑working & Networking” etkinliği düzenliyor. Bu, fiziksel bir mekanda birlikte projeler üzerinde çalışmak, odaklanma partnerleri (accountability buddies) olmak gibi uygulamalar içeriyor. Ayrıca “Neurodivergent Coworking in Mitte” adıyla özel toplantılar / coworking seansları var, ADHD’li üyelerin desteklenmesi amaçlanıyor. ADHD Workalong gibi çevrim içi platformlar ise ADHD özellikleri olan yetişkinler için sanal coworking alanları sunuyor: video veya çevrim içi odalar üzerinden, dikkat ve üretkenlik odaklı grup çalışmaları yapılıyor.
Türkiye’de bu tür “nöroçeşitli dostu ortak çalışma alanları”nın kurulması için uygun koşullar var gibi görünüyor: STK’lar, yerel projeler, duyusal farkındalık çalışmaları mevcut.
Eksik olan: Uzun süreli fiziksel mekanların kurulması; bu mekanların duyusal gereksinimlere uygun tasarlanması; sabit ortak çalışma kuralları ve destek mekanizmalarının (sessizlik odaları, mola alanları, görsel uyarıcı kontrolü vb.) sağlanması.
Özellikle İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde bu tür projelerin başlayabileceğini ümit ediyorum. Siz ne dersiniz?
Görsel: Creative Cardiff
