Analog tezgah yöntemlerini bilgisayar işlemci çekirdeklerinde bulunan desenlerle birleştiren Marilou Schultz, parçası olduğu Navaho (Navajo veya Diné olarak da bilinir) halkının geçmişini dünya çağdaş sanat gündemine taşıdı. Navaho, Amerika Birleşik Devletleri’nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan ve Navahoca konuşan Atabaskların Güney Atabaskları grubundan olan bir Kızılderili halkı. En yakın akrabaları Apaçiler olan bu halk 300.000’lik nüfuslarıyla ABD’de federal olarak tanınan (Navaho Ulusu) en büyük yerli halk.
17. yüzyılın sonlarında İspanyol sömürgeciler, İber koyunlarından olan ve Churro adı verilen bir koyun türünü Güneybatı Amerika’ya tanıttı. Yüzlerce yıldır Four Corners bölgesinde yaşayan ve Navaho olarak da bilinen halk, çobanlığı ve yün üretimini benimsedi. Bugün hala benzersiz bir koyun tür olan Navaho-Churro da Navaho halkı tarafından yetiştirildi. Koyun yetiştirme yeteneğinin yanı sıra Navaho dokuma gelenekleri de gelişti. Antropologlar, zanaatın 12. veya 13. yüzyıllarda komşu Pueblo’lulardan benimsendiğini tahmin ediyorlar. Zaman geçtikçe, Navajo stilleri ve teknikleri gelişti. Dikkat çekici işçilikleri ve geometrik desenleri nedeniyle ve önce Ova Kızılderili kabileleri arasında, ardından 19. yüzyılda Avrupalıların ve diğer turistler arasında battaniye ve kilim işleviyle popülerlik kazandı.
Navaho halkının STEM alanında gelişimi için yaratılan eserler
Stüdyo pratiğinin yanı sıra bir matematikçi ve öğretmen olan Schultz, 1994 yılında Intel tarafından yerli halkın STEM alanında gelişimine odaklanan ve bugün hala aktif olan bir kuruluş olan American Indian Science & Engineering Society için “Replica of a Chip” projesini hayata geçirmek üzere görevlendirildi. Bilgisayar tarihçisi Ken Schirriff, bu yıl bu dokumalarla ilgili kapsamlı bir blog yazısı yayınlayarak projenin dünya genelinde konuşulmasına katkıda bulunmuş. Ayrıca Replica of a Chip, Ottawa’daki Kanada Ulusal Galerisi’nde 2 Mart 2025’e kadar devam edecek olan Dokuma Tarihleri: Tekstiller ve Modern Soyutlama sergisinde izleyiciyle buluşuyor.
İlk Pentium işlemci 1993 yılında piyasaya sürüldü. Yaklaşık olarak bir tırnak büyüklüğündeki kalıp (işlemcinin üzerinde üretildiği malzeme) üç milyondan fazla transistör içeriyor. Bu mikroskobik anahtarlar, verileri işlemek için elektrik akışını kontrol ediyor. Bugün bazı yüksek güçlü çipler milyarlarca transistör içeriyor.
Schultz, hassas dokuma teknikleri kullanarak ve sadece çiplerin fotoğraflarından çalışarak kalıp desenini aslına sadık bir şekilde duvar halısına dönüştürmüş. Navaho dokumaları, bitkisel boyalardan elde edilen pigmentli iplilerle dokunuyor. Krem renkli bölgeler Navaho-Churro yününün doğal tonu. Schultz, dokuma sürecinin yavaş olduğunu ve günde yaklaşık 1 (2,54 cm) ila 1,5 inçlik (3,81 cm) bir alanı tamamladığını açıklamış. Bu yavaş üretim süreci, bugün dijital araçlarla ilişkilendirdiğimiz hızlı sonuçlar arasında güzel bir zıtlık yaratıyor.
Görsel: Ken Schirriff
