Sadece Bigumigu’daki tasarım etiketi altında toplanan haberlerin çeşitliliğine bakmak bile kavramın artık sınırlı bir şekilde tanımlanamadığını iyice kanıtlarken tasarım odaklı yaklaşımların farklı alanlarda konuşulması da gittikçe olmazsa olmaz bir hal alıyor. Ya da bu cümleyi kurmak bile demodeleşmiş olabilir, öyle özetleyeyim.
Küresel tasarım ve inovasyon firması IDEO‘nun kar amacı gütmeyen yan oluşumu IDEO.org ise böyle bir ortamda en son herkes için insan odaklı tasarım anlayışı gibi atılımda bulundu. “Tasarım dediğin zaten insan odaklı olacak, bu da neyin nesi” diyenler için oluşumun derdini ve son hamlesini biraz daha açacağım. Tabii bu yine de kavramı eleştirmenize engel değil.
IDEO.org’un son atılımına bakarsak; ilk olarak insan odaklı tasarım derken kullanıcıların ihtiyaçlarına yönelik sorunları onlar için değil onlarla beraber çözme anlayışını temsil ediyor. Hazırladıkları Design Kit de çeşitli yöntemleri, vaka çalışmalarını ve anlayışları içeren bir bedava web platformu. Herkes derken elbette CEO’lar, bakanlar, topluluk yöneticiler de bu kapsama giriyor. Hatta oluşumun herkes derken özellikle bu mevkilerden bahsetmesinde büyük şirketlerin başlı başına tasarım bölümü açmasının payı da olabilir. 3M, IBM gibi büyük şirketler ile risk sermayesi firmaları Google Ventures ve Kleiner Perkins Caufield & Byers bu eğilime örnek gösterilenler arasında yer alıyor.
Yine hatalardan öğrenme anlayışının ön plana çıktığı insan odaklı tasarımla ilgili IDEO CEO’su Tim Brown’un düşüncelerine ve yaklaşımla ilgili tanıtım videosuna Co.Design haberinden ulaşabilirsiniz.
Ne düşündüğün ve düşündüğünle ilgili ne yaptığını konu alan yaklaşım ilham (inspiration), fikirleştirme (ideation) ve uygulama (implementation) olarak üç aşamayı kapsıyor. Belki de en eleştirilebilecekleri nokta olan tasarım sürecini basite indirgeme gibi bir dertlerinin olmadığını da not etmek gerek. Amaçları yaratıcı problem çözme ve tasarım süreçleriyle ilgili herkesin alıştırma yapabileceğini göstermek. Bu alanlarda gelişmenin yolu da çoğu konuda olduğu gibi anlık denemelerden değil, çalışmaya devam etmekten geçiyor.
IDEA.org herkesi hedeflediği bu anlayışını beş yıldır farklı şekillerde ve kitlelerde de deneyip çeşitli sonuçlar almıştı. Firmanın insan odaklı tasarımla ilişkisinin başlangıcını merak edenler IDEO Kurucusu
David Kelley‘in 2002 yılında yaptığı TED konuşmasına da göz atabilir.
Firmanın geçmişteki denemelerinden kısaca bahsedersek de öncelikle 2009 yılında açık kaynak inovasyon ve benzeri ifadelerle tanıtılmış ilk HCD Designkit‘inden bahsedebiliriz. Bu araç kiti özellikle Afrika, Asya ve Latin Amerika’daki yoksul kesimlerde bulunan sivil toplum örgütleri ve sosyal girişimler için düşünülmüştü. Sosyal etki tasarlama üzerinde ortak bir dil yaratma amacıyla IDEO ve Bill and Melinda Foundation iş birliğiyle oluşturulan kite PDF olarak indirme veya baskı üzerinden erişilebiliyordu. Sürdürülebilir tasarımın üç temel prensibi olarak ele aldıkları istenilebilirlik (human desirability), teknik fizibilite (technical feasibility) ve teknik yaşama becerisinin (technical viability) ön planda olduğu bu tasarım kitiyle birlikte alınan sonuçların bir kısmına buradan erişilebilir.
2011 yılında anlayışın aldığı iki temel eleştiri belli topluluklarla etkileşim için hazırlandığından geniş müşteri kitlelerine yetersiz olması ve ağırlıklı olarak ne istediğini bilmeyen müşterileri eleştirmesiydi. Söz konusu eleştirinin detaylarını buradan okuyabilirsiniz.
Geçtiğimiz yıl ise firma odağını Human Centered Design for Social Innovation adlı beş haftalık deneysel eğitim programıyla yenilemişti. Haftada dört-beş saatinizi ayırdığınız ücretsiz derslerin Bahar 2015 dönemi için buradan kayıt olabilirsiniz.
Son olarak Design Thinking Process adıyla da geçen HCD anlayışının farklı kurumlar tarafından uygulanan tasarım anlayışlarına ise buradan ulaşabilirsiniz.
Gorsel kaynak Co.design haberinde bulunan tanitim videosundan alinmistir.
